(TUAG)- Hệ giá trị văn hóa Đảng của Đảng Cộng sản ra đời và thể hiện một cách
tổng thể, nhưng mang tính cơ bản, nền tảng ngay trong “Tuyên ngôn của
Đảng cộng sản”. Văn hóa và nhân văn cao nhất, cốt lõi nhất trong hệ giá
trị văn hóa Đảng Cộng sản là giải phóng con người, giải phóng nhân
loại, mà trước hết là giải phóng về phương diện chính trị - xã hội, trên
cơ sở đó để tiến tới giải phóng khỏi mọi áp bức, bóc lột, bất công.
Trong giai đoạn hiện nay, văn hóa Đảng nói chung và hệ giá trị văn
hóa Đảng nói tiêng, bao gồm nhiều giá trị khác nhau, nhưng các giá trị
cốt lõi trong hệ giá trị văn hóa Đảng bao gồm:
Trung thành lý tưởng cộng sản và lợi ích quốc gia - dân tộc.
Giá trị này luôn là nguyên tắc hàng đầu. Đây cũng là giá trị nền tảng,
trước tiên, phân định bản chất đảng viên, cán bộ công quyền với người
dân bình thường. Giá trị này xuất phát từ nền tảng lý luận về đảng cộng
sản, và từ lý luận về xã hội cộng sản của chủ nghĩa Mác - Lênin. Giá trị
này cũng xuất phát từ yêu cầu bức thiết của thực tiễn đời sống xã hội
Việt Nam và tiến trình lịch sử dân tộc, văn hóa quốc gia và vai trò, sứ
mạng của Đảng trước quốc gia dân tộc, của các lực lượng ưu tú vì tiến bộ
và phát triển xã hội. Giá trị này là nền tảng cho các giá trị khác và
cho hệ chuẩn mực văn hóa đảng. Giá trị này đòi hỏi phải nhận thức sâu
sắc lý tưởng cộng sản và lợi ích quốc gia, thể hiện tinh thần yêu nước
sâu sắc, trên cơ sở lý luận khoa học và xu thế phát triển tất yếu của
quốc gia dân tộc. Giá trị này bao chứa trong nó tinh thần yêu nước trong
thời đại ngày nay, gắn liền độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội.
“Cần, kiệm, liêm chính, chí công vô tư”.
Đảng viên và tổ chức đảng trong quá quá trình lãnh đạo và cầm quyền
luôn là thành viên của hệ thống chính trị, nên đây vừa là yêu cầu, khung
khổ, nguyên tắc sống và hoạt động của tất cả các đảng viên, tổ chức
đảng. Giá trị này vừa thể hiện giá trị thứ nhất nói trên, vừa là yêu cầu
bức thiết của thực tiễn xây dựng đảng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng
phí hiện nay. Đó cũng là “chuẩn mực”, yêu cầu với cán bộ, đảng viên mà
Hồ Chủ tịch đã tổng kết, khái quát và nêu thành nguyên tắc. Giá trị này
đòi hỏi càng cao đối với đảng viên và các tổ chức đảng càng giữ vị trí
cao trong hệ thống chính trị và trong xã hội hiện nay. Nếu không thấm
nhuần giá trị này thì không thể là đảng viên và cán bộ, không thể là
“công bộc”, không thể là “đầy tớ” của nhân dân.
Trí tuệ, trách nhiệm, sáng tạo.
Giá trị này thực chất bao hàm ba giá trị thành phần. Trí tuệ là trình
độ chuyên môn phải cao, phải đủ tầm, đủ năng lực để đảm bảo được, để
xứng đáng với vị trí, vai trò, lãnh đạo, cầm quyền, định hướng của đảng
viên và tổ chức Đảng. Trong thời đại cách mạng khoa học - công nghệ,
cách mạng công nghiệp hiện nay, đảng viên và tổ chức đảng không trí tuệ
thì không xứng đáng lãnh đạo, cầm quyền. Trách nhiệm là dám nghĩ, dám
làm, dám quyết, dám đi đi đầu, đứng trước, dám hy sinh lợi ích cá nhân
vì việc lớn, vì dân, vì lý tưởng, vì lợi ích quốc gia - dân tộc. Trách
nhiệm cũng có nghĩa là không thụ động, không ỷ lại, dám nhìn thẳng vào
năng lực, khả năng của chính mình để học tập không ngừng, công hiến
không nghỉ, không lùi bước trước khó khăn, gian khổ, thách thức, trước
tiêu cực và các phản giá trị, phản tiến bộ. Sáng tạo là đòi hỏi ngày
càng cao trong bối cảnh đất nước đang đòi hỏi phát triển nhanh, bền vững
trong thời kỳ mới, thời kỳ vươn mình của dân tộc, để khắc phục nguy cơ
tụt hậu, theo kịp các nước có nền kinh tế phát triển cao trên thế giới.
Đảng lãnh đạo và cầm quyền tất yếu đòi hỏi phải sáng tạo thì mới có thể
hoàn thành tốt nhiệm vụ và sứ mạng trước nhân dân. Bản thân người dân
ngày nay cũng đã phải sáng tạo không ngừng, là người cầm quyền, lãnh đạo
trong xã hội không sáng tạo thì không thể có quan điểm lý luận mới,
đường lối mới, cách làm mới, phương hướng mới, và do không thể phát
triển chính bản thân Đảng và cả xã hội, sẽ trở thành rào cản đối với sự
phát triển nói chung. Cả ba giá trị thành phần này gắn bó chặt chẽ với
nhau, không thể thiếu một, dù là giá trị nào.
Tự do, dân chủ, bình đẳng, công bằng.
Đây vừa là mục tiêu phấn đấu, là lý tưởng của các tổ chức đảng và mỗi
đảng viên, của cả dân tộc. Đây cũng là mục tiêu, lý tưởng của loài người
tiến bộ trong suốt quá trình sinh tồn và phát triển. Đây cũng là phương
thức hoạt động của toàn Đảng và mỗi tổ chức đảng. Nếu trong Đảng thiếu
tự do, dân chủ, bình đẳng, công bằng, thì Đảng sẽ không thể lớn mạnh.
Nếu Đảng không vì tự do, dân chủ, bình đẳng, công bằng, thì nhân dân sẽ
không tin theo Đảng. Nói cách khác, giá trị văn hóa đảng này có hai
chiều cạnh, chiều hướng nội và chiều hướng ngoại. Hướng nội là nó tác
động trong quan hệ giữa các đảng viên và các tổ chức đảng, hướng ngoại
là tác động trong quan hệ giữa đảng với nhân dân, với quốc gia - dân tộc
và các cộng đồng khác. Giá trị văn hóa này là giá trị phổ quát toàn
nhân loại, nhưng nội dung và yêu cầu, đinh hướng của nó lại có những
khác biệt với các thời kỳ lịch sử với các cộng đồng, nhóm xã hội, các
lực lượng, phong trào xã hội khác nhau, với các trình độ khác nhau của
các lực lượng sản xuất và với các loại hình quan hệ sản xuất khác nhau.
Trong bối cảnh cách mạng khoa học - công nghệ đang phát triển nhanh
chóng như hiện nay, những tiền đề kỹ thuật - công nghệ cho giá trị tự
do, dân chủ, bình đẳng, công bằng, đã rất sẵn có, dễ tiếp cận hơn bất cứ
khi nào trong quá khứ. Nhờ đó giá trị cốt lõi thứ tư này cũng có điều
kiện thuận lợi để phát huy, phát triển trong thực tế hơn bao giờ hết.
Luật pháp, tiến bộ và nhân văn.
Đây cũng là những nội dung cốt lõi của văn hóa Đảng. Cũng tương tự như
các giá trị cốt lõi khác, giá trị thứ năm này cũng là giá trị đa thành
phần. Pháp luật là đòi hỏi tất yếu của thời đại và là yêu cầu của sự
phát triển. Lãnh đạo và cầm quyền tổ chức xây dựng và bảo vệ Tổ quốc
không thể thiếu pháp luật. Xã hội và các tổ chức xã hội tuân thủ pháp
luật thì mới có thể phát triển. Đảng vừa phải thượng tôn pháp luật và
vừa phải tổ chức, quản lý, lãnh đạo, cầm quyền theo pháp luật. Pháp luật
là phương thức quản lý xã hội tốt nhất so với các phương thức khác ở
từng thời kỳ phát triển của xã hội. Tiến bộ cũng là một trong những mục
tiêu, cầu vọng, nội dung, phương thức hoạt động của xã hội nói chung và
của Đảng nói riêng.
Tiến bộ ở đây theo nghĩa là xu hướng phát
triển vừa tuân theo quy luật khách quan, vừa đáp ứng đúng đắn, hợp lý
lợi ích của nhân dân, mang lại những hiệu ứng tiến lên theo quy luật
phát triển xã hội. Tiến bộ cho tất cả xã hội và cho mỗi người, cho tất
cả tổ chức đảng và cho mọi đảng viên. Tiến bộ xã hội tạo tiền đề và điều
kiện cho tiến bộ cá nhân và tiến bộ cho cá nhân là điều kiện và tiền đề
cho tiến bộ xã hội. Tiến bộ luôn là lợi ích của Đảng và của dân tộc,
không thể tách rời. Tách rời tiến bộ của Đảng và của dân tộc sẽ tạo hệ
lụy nguy hiểm là tách Đảng khỏi dân tộc. Nhân văn là bản chất của văn
hóa Đảng và văn hóa dân tộc Việt là “đạo đức, là văn minh” của Đảng.
Nhân văn vừa chứa đựng vừa là biểu hiện thành nghĩa tình, thủy chung,
vừa là văn hóa vừa là đạo đức của đảng viên và các tổ chức đảng. Hợp lý,
hợp luật, hợp tình là ba mặt không tách rời nhau trong từng chính sách,
chủ trương, chỉ đạo, điều hành, quản lý, lãnh đạo, cầm quyền hiện nay,
thể hiện đậm nét tính luật pháp, tiến bộ, nhân văn.
Những giá trị
trên là những giá trị cốt lõi, nền tảng của hệ giá trị văn hóa Đảng
trong giai đoạn hiện nay. Chúng không tách rời nhau, tạo thành một khối
thống nhất, vừa là tiền đề cho các giá trị khác trong hệ giá trị văn hóa
Đảng, vừa có quan hệ với nhiều hệ giá trị khác như hệ giá trị quốc gia,
hệ giá trị gia đình, hệ giá trị con người. Các hệ giá trị cốt lõi, nền
tảng này cũng là cơ sở, tiền đề quy định các chuẩn mực đảng viên[1].
Nội hàm của các giá trị cốt lõi, nền tảng bao chứa nhiều nội dung và
nhiều khía cạnh khác nhau. Nội hàm, nội dung và quan hệ giữa các giá trị
thành phần cũng như giữa chúng với các hệ giá trị khác cùng với phương
thức triển khai, phát huy, phát triển chúng đang rất cần được tiếp tục
làm rõ. Trong thời kỳ mới, việc xây dựng văn hóa Đảng mà cốt lõi, nền
tảng là xây dựng hệ giá trị văn hóa Đảng phải trở thành một nội dung
trọng yếu của xây dựng Đảng. Điều này cần được đưa vào dự thảo Nghị
quyết Đại hội lần thứ XIV sắp tới với tính cách là một nhiệm vụ xây dựng
Đảng.
T.N
____________
[1]
Quy định số 144-QĐ/TW (ngày 9/5/2024) Quy định chuẩn mực đạo đức cách
mạng của cán bộ, đảng viên giai đoạn mới (Quy định số 144)
