(TUAG)- Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), trong thập kỷ vừa qua đuối nước đã cướp đi sinh mạng của hơn 2,5 triệu người. Đây cũng là một trong những nguyên nhân hàng đầu của tử vong trẻ em từ 5-14 tuổi trên thế giới. Hơn 90% các trường hợp đuối nước xảy ra ở các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình. Đó là sự tổn thất vô cùng lớn đối với mỗi quốc gia, mỗi cộng đồng và gia đình, hơn nữa còn để lại sự xót thương, những nỗi đau không thể bù đắp cho cha mẹ, người thân của nạn nhân. Tại Việt Nam, đuối nước là một trong 10 nguyên nhân gây tử vong hàng đầu cho trẻ em từ 5 đến 14 tuổi.
Tháng 4/2021, Đại Hội đồng Liên Hợp Quốc lần đầu tiên trong lịch sử đã thông qua Nghị quyết về vấn đề đuối nước toàn cầu và lựa chọn ngày 25/7 hằng năm là Ngày Thế giới Phòng, chống đuối nước. Theo đó, khuyến nghị đầu tiên đối với mỗi quốc gia là nâng cao nhận thức của cộng đồng, đặc biệt là cha mẹ, người chăm sóc trẻ em, trẻ em dưới 15 tuổi về gánh nặng của tai nạn đuối nước và tầm quan trọng của việc học bơi an toàn, có kỹ năng an toàn trong môi trường nước.
Công tác phòng, chống đuối nước trẻ em đã được xác định là một trong những mục tiêu quan trọng trong Chương trình quốc gia phòng, chống tai nạn, thương tích trẻ em giai đoạn 2021-2030 của Chính phủ. Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Công điện đôn đốc, chỉ đạo các bộ ngành, chính quyền địa phương tích cực hành động, triển khai các giải pháp cụ thể để giảm thiểu đuối nước cho trẻ em.
Theo báo cáo của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, giai đoạn 2015 - 2020, trung bình mỗi năm ở Việt Nam có khoảng 2.000 trẻ em tử vong do đuối nước. Mặc dù trong những năm gần đây có xu hướng giảm nhưng tỷ lệ đuối nước trẻ em ở Việt Nam vẫn cao hơn các nước trong khu vực Đông Nam Á và cao gấp 8 lần các nước có thu nhập cao. Những vụ đuối nước thương tâm đã cướp đi sinh mạng của nhiều trẻ, tập trung chủ yếu ở các vùng nông thôn, miền núi và đối tượng chủ yếu là các em học sinh. Nguy cơ đuối nước luôn rình rập trẻ em ở khắp mọi nơi, nhất là về mùa hè, trời nắng nóng, các em được nghỉ học, tham gia vào nhiều hoạt động vui chơi tự do. Gần nhất, chúng ta đã phải chứng kiến liên tiếp những câu chuyện đau lòng về hai anh em song sinh 14 tuổi ở xã An Phước, huyện Mang Thít, Vĩnh Long rủ đi bắt cá và tắm sông, không may bị đuối nước tử vong; 03 chị em ruột (xã Mỹ Hiệp, huyện Cao Lãnh) tắm sông bị đuối nước tử vong; trường hợp 05 trẻ em đuối nước tử vong (xã Văn Giáo, thị xã Tịnh Biên)…
Ở An Giang, trong những năm qua, công tác bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em nói chung, công tác phòng, chống tai nạn thương tích trẻ em nói riêng đã được các cấp, các ngành quan tâm triển khai thực hiện, tạo điều kiện để trẻ em được sống trong môi trường an toàn, lành mạnh và thân thiện. Tuy nhiên, tình trạng trẻ em bị tai nạn thương tích, nhất là tai nạn đuối nước vẫn diễn biến phức tạp, mặc dù mới bước vào mùa hè, theo báo cáo của Ủy ban nhân dân tỉnh, từ 2016 đến nay có 149 trẻ em tử vong do đuối nước tại các địa phương trong tỉnh, bình quân mỗi năm có trên 18 trẻ. Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tai nạn đuối nước ở trẻ em, nhưng phần lớn chủ yếu vẫn là do sự lơ là, chủ quan của các bậc phụ huynh, chưa giám sát chặt chẽ con trẻ hoặc thiếu người trông coi, chăm sóc, để trẻ tự do đi lại; các em tự ý rủ nhau đi chơi, đi bơi, đi tắm, chơi gần khu vực nguồn nước dẫn đến đuối nước và hầu hết các vụ đuối nước xảy ra tại cộng đồng. Tuy nhiên, một trong những nguyên nhân quan trọng cần được đánh giá, phân tích cụ thể. Đó là nhiều trẻ em, học sinh bị đuối nước do các em chưa được trang bị đầy đủ kiến thức, kỹ năng nhận biết sự nguy hiểm và kỹ năng an toàn trong môi trường nước. Môi trường sống còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây tai nạn, thương tích nhất là tai nạn đuối nước. Với điều kiện tự nhiên nhiều ao, hồ, sông suối, nước lớn và mạnh vào mùa mưa lũ; bên cạnh đó, đáy hồ sâu nhưng lại thiếu sự che chắn, đảm bảo an toàn là những nguy cơ gây tai nạn đuối nước cho trẻ em; tình trạng thiếu các sân chơi an toàn cho trẻ em, bể bơi, các khu vui chơi giải trí cho trẻ em… cũng là những nguyên nhân dẫn đến tai nạn thương tích, nhất là tai nạn đuối nước trẻ em đã, đang và sẽ là vấn đề "nóng" gây bức xúc, để lại những hậu quả nặng nề cả về vật chất và nỗi đau tinh thần cho mỗi gia đình và toàn xã hội.
Để hạn chế đến mức thấp nhất tai nạn đuối nước ở trẻ em, rất cần sự vào cuộc của các cấp, các ngành, của mỗi gia đình và toàn xã hội và tập trung một số giải pháp chủ yếu:
Một là, nâng cao nhận thức, vai trò, trách nhiệm của gia đình trong việc chăm sóc, giáo dục và bảo vệ trẻ em. Gia đình đóng vai trò đặc biệt quan trọng đối với trẻ em và phòng tránh tai nạn thương tích, đuối nước trẻ em. Các gia đình cần phải thường xuyên quan tâm quản lý, giám sát, trông giữ con em đảm bảo được an toàn, hướng dẫn con em khi tham gia vào các hoạt động vui chơi của trẻ em, nhất là trong dịp hè. Cần phải thường xuyên nhắc nhở trẻ không được đến gần các khu vực nguy hiểm hay xảy ra tai nạn thương tích, nhất là tai nạn đuối nước như gần mé sông, suối, ao hồ, kênh mương, đặc biệt là tuyệt đối không được cho trẻ tự ý tắm sông, hồ khi không có sự quản lý, giám sát của người lớn. Ngoài ra, các bậc cha mẹ nếu đã biết bơi cần hướng dẫn, dạy bơi cho trẻ, đây là phương pháp gần gũi, dễ thực hiện và đem lại hiệu quả cao.
Hai là, tăng cường quản lý nhà nước về công tác phòng chống tai nạn thương tích trẻ em. Nâng cao vai trò, trách nhiệm của hệ thống chính trị và toàn xã hội về công tác này. Thường xuyên thanh tra, kiểm tra việc thực hiện chính sách, pháp luật về phòng chống tai nạn thương tích, nhất là phòng chống tai nạn đuối nước; rà soát, kiểm tra các khu vực thường xảy ra tai nạn thương tích hoặc tiềm ẩn nguy cơ tai nạn thương tích, nhất là tai nạn đuối nước như tại các công trình chứa nước, sông hồ, ao suối, cống thoát nước… để kịp thời, chủ động có các biện pháp phòng ngừa, đảm bảo an toàn như làm rào chắn, nắp đậy, lắp biển cánh báo, phân công lực lượng cảnh giới. Tiếp tục triển khai có hiệu quả việc xây dưng mô hình "Ngôi nhà an toàn", "Trường học an toàn", "Cộng đồng an toàn" phòng, chống tai nạn thương tích trẻ em.
Ba là, cơ quan chức năng tiếp tục đẩy mạnh công tác truyền thông, phổ biến giáo dục nâng cao nhận thức, trách nhiệm về công tác phòng, chống tai nạn thương tích trẻ em đến các đơn vị, địa phương, từng trường học, lớp học, từng khóm, ấp, tổ dân phố, từng gia đình. Phổ biến kiến thức, trang bị kỹ năng cho trẻ em, học sinh về phòng chống tai nạn thương tích, nhất là tai nạn đuối nước. Vận động, khuyến khích cha mẹ hướng dẫn con học bơi, tham gia các khóa, lớp học bơi để các em có kỹ năng an toàn trong môi trường nước, phòng chống đuối nước.
Bốn là, phát huy vai trò phối hợp giữa các ngành, các cấp triển khai thực hiện công tác trẻ em, tổ chức các câu lạc bộ, các mô hình, diễn đàn… tạo môi trường, sân chơi để trẻ em được tham gia, được khẳng định bản thân, chú trọng công tác truyền thông, giáo dục về kiến thức, kỹ năng thực hiện quyền trẻ em và bảo vệ trẻ em; tuyên truyền, nâng cao nhận thức, năng lực về công tác bảo vệ, chăm sóc trẻ em, triển khai có hiệu quả các hoạt động phòng chống tai nạn thương tích, phòng chống đuối nước trẻ em.
Tổ chức Đoàn - Hội - Đội tại các cơ sở giáo dục, địa phương cũng nên chủ động nhắc nhở, cảnh báo các em trong dịp sinh hoạt hè để mỗi em luôn ý thức được sự nguy hiểm của việc đi tắm, đi bơi lội ở sông, rạch, ao, hồ...Đặc biệt, vận dụng môi trường có sẵn tại địa phương (ao hồ, sông, rạch,...) để bố trí điểm dạy bơi an toàn phục vụ cho công tác tổ chức các hoạt động dạy bơi tại cộng đồng.
Riêng với các vùng núi, vùng có nguồn nước ô nhiễm, không an toàn khuyến nghị có chủ trương, chính sách để xây dựng các hồ bơi, lồng bơi di động. Nhằm tạo điều kiện cho việc dạy bơi trong cộng đồng được kịp thời, hiệu quả hơn.
Năm là, tập trung triển khai có hiệu quả chương trình bảo vệ trẻ em, huy động nguồn lực, bố trí kinh phí để đầu tư xây dựng các công trình như công viên, bể bơi, khu vui chơi giải trí dành cho trẻ em. Tổ chức các hoạt động hè bổ ích cho trẻ em, học sinh như sinh hoạt hè, tham quan, dã ngoại, mở các lớp học năng khiếu để thu hút các em tham gia nhằm tạo điều kiện để các em được vui chơi, giải trí an toàn, lành mạnh.
Sáu là, Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy và các địa phương thường xuyên chỉ đạo, định hướng các cơ quan thông tin đại chúng cần có các biện pháp thông tin, giáo dục về phòng, chống đuối nước trẻ em đến rộng rãi các tầng lớp nhân dân; đặc biệt, chú trọng đến vùng khó khăn, vùng có tỷ lệ trẻ bị đuối nước cao. Tiếp tục đẩy mạnh việc tuyên truyền phổ biến, giáo dục chính sách, pháp luật về chăm sóc, giáo dục và bảo vệ trẻ em, các kỹ năng phòng ngừa, giảm thiểu các nguy cơ gây tổn hại cho trẻ em, đặc biệt cho cha mẹ, giáo viên, người chăm sóc trẻ em; phòng chống xâm hại, bạo lực trẻ em có hiệu quả.
Công tác phòng, chống đuối nước luôn là vấn đề cần được sự quan tâm và hành động từ cộng đồng. Hãy cùng nhau lan tỏa thông điệp phòng, chống đuối nước, chia sẻ thông tin và kiến thức với những người xung quanh, nhằm tạo nên nhận thức cao của người dân đối với công tác phòng chống đuối nước. Chỉ cần một hành động nhỏ, chúng ta có thể giảm thiểu nguy cơ đuối nước và bảo vệ mạng sống của mọi người cũng như chính người thân của chúng ta.
THÀNH LÂM
