(TUAG)- Sáng 26/5, Quốc hội nghe Tổng Thanh tra Chính phủ
Đoàn Hồng Phong trình bày Tờ trình; Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng
trình bày báo cáo thẩm tra dự án luật Thanh tra (sửa đổi). Phó Chủ tịch Quốc hội,
Thượng tướng Trần Quang Phương điều hành nội dung làm việc.
Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày
Tờ trình dự án Luật Thanh tra (sửa đổi) tại Kỳ họp thứ 3, Tổng Thanh tra Chính
phủ Đoàn Hồng Phong cho biết, sau hơn 10 năm triển khai thực hiện, Luật Thanh
tra năm 2010 đã tạo hành lang pháp lý quan trọng trong việc hoàn thiện tổ chức
và nâng cao chất lượng hoạt động thanh tra, góp phần phát triển kinh tế - xã
hội, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.
Tuy nhiên, Luật Thanh tra năm 2010 còn chưa cụ thể hóa quan điểm đổi mới của
Đảng trong hơn 10 năm qua và Hiến pháp năm 2013; mặt khác, Luật Thanh tra năm
2010 qua quá trình thực hiện đã bộc lộ những hạn chế, khó khăn, vướng mắc, làm
giảm hiệu quả, hiệu lực của hoạt động thanh tra, chưa đáp ứng tốt các yêu cầu,
nhiệm vụ của tình hình mới trong bối cảnh phát triển kinh tế thị trường và hội
nhập quốc tế ngày càng sâu rộng.
Do vậy, việc sửa đổi Luật Thanh tra 2010 là cần
thiết nhằm thể chế hóa quan điểm của Đảng, Hiến pháp năm 2013 về công tác thanh
tra, trên tinh thần đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong tổ chức và hoạt động
thanh tra, khắc phục những tồn tại, hạn chế, nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả
của công tác quản lý nhà nước, góp phần phát triển kinh tế - xã hội và phòng,
chống tham nhũng, tiêu cực.
Tổng Thanh tra Chính phủ nêu rõ, Dự thảo Luật
Thanh tra (sửa đổi) gồm 08 chương và 116 điều, quy định rõ về trách nhiệm của
Thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước; về tổ chức, chức năng và nhiệm vụ, quyền
hạn của các cơ quan thanh tra theo cấp hành chính; về tổ chức, chức năng và
nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan thanh tra theo ngành, lĩnh vực; về ohối
hợp trong hoạt động thanh tra và việc xử lý chống chồng chéo, trùng lặp trong
hoạt động thanh tra, giữa thanh tra và kiểm toán nhà nước. Ngoài ra, Dự thảo
Luật còn có quy định cụ thể về thanh tra viên, hoạt động thanh tra, thực
hiện Kết luận thanh tra.
Cụ thể, về tổ chức, chức năng và nhiệm vụ, quyền
hạn của các cơ quan thanh tra theo cấp hành chính, Dự thảo Luật kế thừa
các quy định hiện hành về tổ chức các cơ quan thanh tra nhà nước và thiết kế mô
hình các cơ quan thanh tra cho phù hợp với thực tiễn quản lý nhà nước của các
bộ, ngành, địa phương. Các cơ quan thanh tra theo cấp hành chính bao gồm
Thanh tra Chính phủ, Thanh tra tỉnh, Thanh tra huyện.
Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn
Hồng Phong trình bày Tờ trình
Về tổ chức, chức năng và nhiệm vụ, quyền hạn của
cơ quan thanh tra theo ngành, lĩnh vực, Dự thảo Luật quy định về thanh tra theo
ngành, lĩnh vực gồm: Thanh tra bộ, Thanh tra tổng cục, cục thuộc Bộ và Thanh
tra sở. Ngoài ra, Dự thảo Luật quy định “Thanh tra tổng cục, cục được thành lập
theo yêu cầu quản lý, trong những lĩnh vực mà pháp luật chuyên ngành có quy
định hoặc theo quy định của Điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên”.
Về thực hiện Kết luận thanh tra, Dự thảo Luật quy
định rõ giá trị pháp lý của Kết luận thanh tra là căn cứ để cơ quan nhà nước có
thẩm quyền ra các quyết định xử lý vi phạm được phát hiện qua thanh tra; là căn
cứ để cơ quan, tổ chức, đơn vị có liên quan chấn chỉnh công tác quản lý, nâng
cao hiệu quả hoạt động; là cơ sở để các cơ quan, tổ chức nghiên cứu, sửa đổi,
bổ sung cơ chế, chính sách, pháp luật nhằm hoàn thiện thể chế quản lý Nhà nước.
Dự thảo Luật quy định rõ trách nhiệm của Thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước
trong việc chỉ đạo việc thực hiện Kết luận thanh tra, trách nhiệm của người ban
hành Kết luận thanh tra và đối tượng thanh tra trong việc thực hiện Kết luận
thanh tra.
Thẩm tra dự án Luật Thanh tra (sửa đổi), Chủ
nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng nêu rõ, Ủy ban Pháp
luật nhất trí sự cần thiết sửa đổi toàn diện Luật
Thanh tra với những lý do như được nêu trong Tờ trình của Chính phủ. Việc
sửa đổi Luật Thanh tra cũng là thực hiện nhiệm vụ lập pháp đã được đề ra
tại Đề án Định hướng Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội
khóa XV. Hồ sơ dự án Luật đã được Chính phủ chuẩn bị đầy đủ theo quy
định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Tuy nhiên, một số
nội dung trong Báo cáo tổng kết thi hành Luật Thanh tra năm 2010, Báo
cáo đánh giá tác động chính sách của dự thảo Luật cần được cơ quan trình
tiếp tục làm rõ, giải trình, cung cấp thêm thông tin trong quá
trình Quốc hội thảo luận, cho ý kiến về dự án Luật.
Ủy ban Pháp luật cơ bản nhất trí với 05
nhóm quan điểm, nguyên tắc xây dựng Luật, đồng thời đề nghị nhấn mạnh việc sửa
đổi Luật Thanh tra cần: Bám sát các định hướng hoàn thiện pháp luật về thanh
tra đã được đề ra tại Đề án Định hướng Chương trình xây dựng pháp luật
nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV; Đẩy mạnh phân quyền trên cơ sở phân định rành mạch
và đề cao trách nhiệm của các cơ quan thanh tra, tăng cường kiểm tra, giám sát;
khắc phục tình trạng chồng chéo, trùng lặp với hoạt động kiểm tra, kiểm
toán; Việc đổi mới, hoàn thiện tổ chức và hoạt động của các cơ quan thanh
tra phải đặt trong tổng thể đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính
trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; xử lý hài hòa mối quan hệ giữa Luật
Thanh tra và các luật khác có quy định về thanh tra.
Về hệ thống cơ quan thanh tra theo cấp hành
chính, Ủy ban Pháp luật cơ bản nhất trí với việc tổ chức các cơ
quan thanh tra theo cấp hành chính gồm Thanh tra Chính phủ và Thanh tra tỉnh;
đồng thời, đề nghị bổ sung quy định về việc thành lập cơ quan thanh tra tại đơn
vị hành chính - kinh tế đặc biệt. Đối với nội dung về nhiệm vụ của Thanh tra Bộ
và Thanh tra Tổng cục, Cục thuộc Bộ, đa số ý kiến trong Ủy ban Pháp luật
đề nghị chỉ quy định một đầu mối thực hiện thanh tra chuyên ngành tại Bộ. Theo
đó, trường hợp Tổng cục, Cục thuộc Bộ thành lập cơ quan thanh tra chuyên ngành
thì không giao Thanh tra Bộ thực hiện nhiệm vụ thanh tra chuyên ngành đối với
lĩnh vực đó để phân định rõ trách nhiệm, khắc phục tình trạng chồng chéo, trùng
lặp trong hoạt động của các cơ quan thanh tra, bảo đảm tinh gọn bộ máy và thực
hiện đúng nguyên tắc “một việc chỉ giao cho một cơ quan chủ trì thực hiện và
chịu trách nhiệm chính”. Một số ý kiến nhất trí với quy định của dự thảo
Luật là Thanh tra Bộ thực hiện nhiệm vụ thanh tra chuyên ngành đối với tất
cả các lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý của Bộ; những chồng chéo (nếu có) trong
việc thực hiện nhiệm vụ thanh tra giữa Thanh tra Bộ và Thanh tra Tổng cục, Cục
thuộc Bộ sẽ được khắc phục ngay từ giai đoạn xây dựng, ban hành kế hoạch thanh
tra.
Về việc thành lập cơ quan thanh tra để thực hiện
thanh tra chuyên ngành tại cơ quan thuộc Chính phủ và cơ quan khác của Nhà
nước, Ủy ban Pháp luật đề nghị nghiên cứu quy định cụ thể trong
Luật tiêu chí thành lập cơ quan thanh tra chuyên ngành tại các cơ quan thuộc
Chính phủ và cơ quan khác của Nhà nước làm cơ sở để Chính phủ xem xét, quyết
định, trong đó cần xác định tiêu chí quan trọng nhất là cơ quan đó được pháp
luật giao thực hiện một số nhiệm vụ quản lý nhà nước chuyên ngành.
Đối với nội dung về thanh tra sở, Chủ nhiệm Ủy
ban Pháp luật cho biết, đa số ý kiến trong Ủy ban Pháp
luật tán thành với dự thảo Luật giao Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết
định thành lập Thanh tra sở nhằm đổi mới tổ chức, nâng cao hiệu lực, hiệu quả
hoạt động của Thanh tra sở, khắc phục bất cập, đáp ứng yêu cầu thực tiễn; quy
định này cũng phù hợp với chủ trương của Đảng về đẩy mạnh phân cấp, phân
quyền, xác định rõ trách nhiệm, phát huy vai trò chủ động, sáng tạo, tinh thần
dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm của chính quyền địa phương; đồng thời,
góp phần bảo đảm thực hiện mục tiêu tinh gọn bộ máy. Tuy nhiên, đề nghị làm rõ
đối với các sở không thành lập tổ chức thanh tra thì nhiệm vụ thanh tra và
những nhiệm vụ khác của Thanh tra sở được giao cơ quan nào đảm nhiệm.
Ngoài ra, về các hình thức thanh tra, theo
quy định của Luật Thanh tra hiện hành có 03 hình thức thanh tra là thanh
tra theo kế hoạch, thanh tra thường xuyên và thanh tra đột xuất. Dự thảo
Luật lược bỏ hình thức thanh tra thường xuyên. Ủy ban Pháp
luật tán thành với quy định của dự thảo Luật về việc không tiếp tục quy
định hình thức thanh tra thường xuyên nhằm phân định rõ giữa hoạt động
thanh tra với hoạt động kiểm tra, góp phần khắc phục hạn chế đã được chỉ
ra qua tổng kết về tình trạng “chồng chéo, trùng lặp” dẫn đến lạm dụng,
khó phân biệt giữa thanh tra và kiểm tra./.
Q.H