(TUAG)- Ngày
29/9, tại sân đua bò xã Vĩnh Trung (gần chùa Thơ Mít), thị xã Tịnh Biên, Sở Văn
hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh An Giang phối hợp với Ban Dân tộc tỉnh An Giang, Ủy
ban nhân dân thị xã Tịnh Biên, huyện Tri Tôn và Đài Phát thanh - Truyền hình An
Giang, Đài Truyền hình Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức Hội đua bò Bảy Núi tranh
cúp Truyền hình An Giang lần thứ 29 năm 2024. Đây là lễ hội truyền của tỉnh An
Giang nhân dịp Lễ Sene Dolta (lễ cúng ông bà) của đồng bào dân tộc Khmer Nam Bộ.
Tham gia Hội đua
bò Bảy Núi năm nay có 64 đôi bò đến từ các huyện Tri Tôn, Thoại Sơn, Châu Phú,
Châu Thành, thị xã Tịnh Biên (An Giang) và các đôi bò đến từ huyện Giang Thành
(Kiên Giang). Đây trở thành nơi hội tụ những nét văn hóa đặc sắc của vùng Bảy
Núi An Giang, qua đó, góp phần giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa và xây dựng
mối quan hệ đoàn kết dân tộc; tạo không khí vui tươi phấn khởi, nhân dịp Lễ
Sene Dolta của đồng bào dân tộc Khmer, góp phần quảng bá hình ảnh đua bò Bảy
Núi đến đông đảo người dân trong nước và thế giới.
Ông Nguyễn Xuân
Bằng, Giám đốc Đài Phát thanh Truyền hình An Giang - Phó Trưởng ban Tổ chức cho
biết, Hội đua bò Bảy Núi là một lễ hội nông nghiệp độc đáo của đồng bào dân tộc
Khmer vùng Bảy Núi An Giang nói riêng và vùng Đồng bằng sông Cửu Long nói
chung. Hội đua bò không chỉ thể hiện nét đẹp văn hóa truyền thống đậm chất nhân
văn của đồng bào dân tộc Khmer vùng Bảy Núi An Giang, mà còn là một sân chơi thể
thao, giải trí ý nghĩa cho bà con nông dân người dân tộc Khmer Nam Bộ sau những
giờ lao động vất vả trên đồng ruộng.
Các đôi bò tham
gia thi đấu được chủ bò đầu tư chăm sóc theo bí quyết riêng của mình, các “Nài
bò” (người điều khiển bò) đã mải mê tập luyện từ nhiều tháng nay để có thể
giành được giải thưởng cao nhất. Trước khi bước vào cuộc đua, các chủ bò bốc
thăm chọn đôi bò đi trước, đi sau; thông thường đôi đi sau có phần ưu thế hơn;
nếu trong khi đua, ở vòng hô, đôi bò nào chạy tạt ra khỏi đường đua, hoặc đôi
bò sau dẫm lên giàn bừa (một tấm gỗ rộng 30cm, dài 90 cm, bên dưới là răng bừa)
của đôi bò đi trước sẽ bị loại; nhưng đến vòng thả, đôi bò sau chỉ cần giẫm lên
giàn bừa của đôi bò trước là thắng cuộc. Còn người điều khiển bò phải đứng thật
vững nếu bị ngã hoặc rơi ra khỏi giàn bừa trong quá trình đua cũng xem như thua
cuộc.
Bước vào tranh
tài, hai đôi bò sẽ thi đấu theo thể thức một vòng hô và một vòng thả (“vòng hô”
- là vòng để cho các đôi bò làm quen với sân đua để lấy trớn; “vòng thả”- là
khi có hiệu lệnh của trọng tài, người điều khiển bò dùng cây xà-lul - là một
khúc gỗ tròn vừa tay độ 3 cm, đầu có tra cây đinh nhọn kích vào mông 2 con bò của
mình, để đôi bò vận hết sức lực để băng về đích), chọn đôi bò thắng cuộc vào
vòng thi đấu tiếp theo. Đôi bò giành chức vô địch phải tham gia tất cả các vòng
thi đấu và loại từng “đối thủ” cạnh tranh trực tiếp.
Kết quả, đôi bò
mang số đeo 52 của ông Lê Văn Mới (phường An Phú, thị xã Tịnh Biên) đã xuất sắc
giành giải Nhất; giải Nhì thuộc về đôi bò mang số đeo 24 của ông Nguyễn Văn
Cưng (phường An Phú, thị xã Tịnh Biên), giải Ba thuộc về đôi bò mang số đeo 12
của ông Nguyễn Ngọc Tiến (phường An Phú, thị xã Tịnh Biên) và giải Tư thuộc về
đôi bò số 40 của ông Nguyễn Văn Liệt (phường An Phú, thị xã Tịnh Biên).
Ngoài ra, Ban Tổ
chức còn trao trao 4 giải Khuyến khích cho 4 đôi bò lọt vào vòng Tứ kết; ông Lê
Văn Mới (phường An Phú, thị xã Tịnh Biên) xuất sắc đoạt giải Người điều khiển
bò xuất sắc nhất giải.
Không biết Hội
đua bò có từ bao giờ, nhưng theo các vị cao niên vùng Bảy Núi An Giang kể lại,
thuở xưa, hàng năm vào mùa cấy nhiều nông dân Khmer từ các phum, sóc dẫn bò đến
cày bừa cho thửa ruộng của các chùa Khmer gọi là “bừa công quả”. Cày, bừa xong
họ tự thúc bò “bừa đua” xem đôi bò nào nhanh khỏe, các sư, sãi thấy vậy đứng ra
tổ chức (kiểu trọng tài), treo thưởng đôi bò nào cày giỏi, chạy nhanh sẽ hưởng
phần thắng là dây “Cà tha” (lục lạc đeo cổ bò). Năm sau tiếp tục cày phần đất của
chùa, từ đó, đua bò trở thành nét văn hoá của bà con Khmer ở An Giang vào mỗi dịp
Lễ Sene Dolta hàng năm và trở thành lễ hội truyền thống, đặc trưng của đồng bào
dân tộc Khmer vùng Bảy Núi - An Giang.
Trong quan niệm
của đồng bào Khmer vùng Bảy Núi An Giang, đua bò có một ý nghĩa hết sức đặc
biệt. Đôi bò giành được giải cao trong năm được chủ nhân chăm sóc kỹ, để sang
năm tham gia đua tiếp, bởi đôi bò giành chiến thắng không những mang lại cho chủ
nhân của mình niềm kiêu hãnh mà con mang đến cho cả phum, sóc một niềm vui, một
nghị lực để giành nhiều thắng lợi trên các lĩnh vực khác, như bò của phum khỏe
mạnh có sức dẻo dai, cày bừa tốt, giúp cho người dân thực hiện gieo trồng được
dễ dàng, đem lại một mùa bội thu, dân làng no ấm.
Năm 2016, Hội
đua bò Bảy núi được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa
phi vật thể cấp quốc gia. Đến nay, qua 29 lần tổ chức, Hội đua bò Bảy Núi
tranh cúp Truyền hình An Giang trở thành nét văn hóa độc đáo của cộng đồng vùng
Bảy Núi ở huyện Tri Tôn và thị xã Tịnh Biên, thu hút sự quan tâm của du khách trong và ngoài nước. Riêng
hội đua bò Bảy Núi An Giang năm nay, dù thời tiết nắng gắt, nhưng vẫn
có hàng chục lượt du khách đến xem và cổ vũ cho các đôi bò thi đấu, qua đó, khẳng
định sự hấp dẫn, độc đáo của lễ hội truyền thống riêng có ở vùng Bảy Núi An
Giang./.
Công Mạo
