Nơi đánh dấu kết thúc cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc
Trò chuyện với ông Hồ Minh Quang, nguyên là Trưởng phòng Thông tin, rồi Trưởng Ban Tuyên giáo Huyện ủy Chợ Mới giai đoạn 1975 - 1987, hiện đang sinh sống tại thị trấn Chợ Mới, huyện Chợ Mới, tỉnh An Giang. Năm nay, ông năm Quang (tên thân mật của ông Hồ Minh Quang) đã 82 tuổi, nhưng người thương binh hạng ¼ với hai bàn tay gần như không còn nguyên vẹn - người cách đây 45 năm được Cách mạng phân công cùng với tổ chức về tiếp quản huyện Chợ Mới vẫn còn nhớ như in khí thế hào hùng, cảm xúc thiêng liêng, niềm vui bất tận của quân dân ta trong ngày toàn thắng...
Ông Hồ Minh Quang, nguyên là Trưởng phòng Thông tin, rồi Trưởng Ban Tuyên giáo Huyện ủy Chợ Mới giai đoạn 1975-198 còn nhớ như in khí thế hào hùng, cảm xúc thiêng liêng, niềm vui bất tận của quân dân ta trong ngày toàn thắng.
Nhấp ngụm trà nóng phản phất hương lài, ông năm Quang nhớ lại, sau khi Hiệp định Pari được kí kết năm 1954, hòa cùng cuộc đấu tranh của cả nước, nhân dân Chợ Mới tiếp tục đấu tranh đòi hòa bình, dân chủ và đòi thi hành hiệp định.
Tháng 8/1974, để tạo điều kiện chuyển từ yếu sang mạnh, tạo sự gắn bó chiến trường giữa Đông và Tây sông Tiền, theo chỉ đạo của Trung ương Cục miền Nam, tỉnh Kiến Phong được giải thể và thành lập 2 tỉnh mới là tỉnh Sa Đéc và tỉnh Long Châu Tiền. Lúc này, huyện Chợ Mới thuộc tỉnh Sa Đéc cùng với huyện Cao Lãnh, Kiến Văn, Mỹ An và thị xã Cao Lãnh của tỉnh Kiến Phong cũ và các huyện Lấp Vò, Lai Vung, Châu Thành, thị xã Sa Đéc của tỉnh Vĩnh Long giao lại. Tỉnh Long Châu Tiền gồm các huyện Hồng Ngự, Thanh Bình, Tam Nông của tỉnh Kiến Phong cũ và An Phú, Tân Phú, Phú Tân A và Phú Tân B của tỉnh An Giang.
Trong lúc quân dân 2 tỉnh Sa Đéc và tỉnh Long Châu Tiền chuẩn bị thực hiện giai đoạn 2 của kế hoạch mùa khô năm 1975 thì Tây Nguyên được giải phóng đã tạo ra khả năng giải phóng miền Nam trong mùa khô 1975. Thực hiện tinh thần của hội nghị Bộ Chính trị (từ ngày 18 đến 25/3/1975), Trung ương Cục miền Nam ra Nghị quyết 15 chỉ đạo cho các khu, tỉnh tiến hành giai đoạn tổng công kích, tổng khởi nghĩa với quyết tâm chiến lược cao nhất. Tiếp nhận chỉ thị này, 2 tỉnh Sa Đéc và tỉnh Long Châu Tiền trong đó có nhân dân huyện Chợ Mới đã khẩn trương xây dựng kế hoạch hoạt động với tinh thần "1 ngày bằng 20 năm", củng cố và phát triển lực lượng vũ trang từ tỉnh đến xã, ấp, chọn mục tiêu, phát động phong trào quần chúng tấn công 3 mũi trên toàn tỉnh và giành thắng lợi ở nhiều địa phương.
Nhưng khi quân ngụy rệu rã không còn sức chiến đấu thì bọn phản động đội lốt tôn giáo Lương Trọng Tường, Hai Tập tiến hành tập hợp lực lượng "Bảo an quân Hòa Hảo" cấu kết với Tư lệnh vùng IV (Nguyễn Khoa Nam) xây dựng vùng "tự trị". Khi chính quyền Sài Gòn thất thủ ngày 30/4/1975, tên Tỉnh đoàn trưởng Bảo an quân Hoà Hảo đưa lực lượng chiếm dinh Tỉnh trưởng tuyên bố thành lập Ủy ban hành chính lâm thời tỉnh An Giang do y cầm đầu, ra lệnh giới nghiêm 24/24 giờ, kêu gọi 'tử thủ". Từ Tây An Cổ Tự (thuộc xã Long Giang, huyện Chợ Mới ngày nay) lực lượng này lần lượt chiếm các cơ sở của ngụy quyền trong tỉnh Long Châu Tiền (tỉnh An Giang nay). Vì thế muốn kết thúc cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc ở An Giang phải nhanh chóng đánh bại lực lượng Bảo an quân Hòa Hảo.
Trong tình hình phức tạp đó, ta chỉ đạo cơ sở nội tuyến ở Đài Viễn Thông, Ty ngân khố, Ty điền địa… bảo vệ không cho bảo an cướp phá và đưa thêm lực lượng công khai đến giữ tiếp. Sau khi Cần Thơ được giải phóng, một đại đội của trung đoàn 101 từ Cần Thơ tiến lên hỗ trợ Long Xuyên đánh tan các tuyến phòng ngự của bảo an quân, buộc chúng phải rút chạy về huyện Chợ Mới và tử thủ tại chùa Tây An Cổ Tự. Đến chiều ngày 2/5/1975 nhiều địa phương trong tỉnh An Giang đã được giải phóng.
Phó Chủ tịch UBND tỉnh Trần Anh Thư (hàng đầu, bìa trái) cùng đoàn công tác kiểm tra các công trình xây dựng cơ bản.
Tại Chợ Mới, ta cho quân tiếp thu quận lỵ, đồng thời một tiểu đoàn được giao nhiệm vụ bao vây chùa Tây An Cổ Tự. Chiều 3/5, lực lượng Quân khu 8 chi viện lần lượt đánh chiếm tuyến Long Điền - Bà Vệ, kêu gọi Bảo an quân Hòa Hảo đầu hàng, đến đêm 3/5/1975, sau khi Quận trưởng đầu hàng ta lập tức tiếp thu quận lỵ và xã Long Điền A; tại chùa Tây An Cổ Tự, ta vừa bao vây, vừa kêu gọi đầu hàng và vận động gia đình Bảo an vận động con em mình về. Kết quả, đến ngày 4/5, có hơn 1.500 Bảo an quân Hòa Hảo ra hàng, nhưng vẫn còn trên 3.000 tên bị bọn đầu sỏ khống chế vẫn tiếp tục tử thủ. Ngày 6/5, Quân khu đưa máy bay trinh sát cho pháo binh bắn vào trung tâm địch, đồng thời mở 3 mũi tấn công vào. Đến 15 giờ cùng ngày, hơn 3.000 Bảo an quân Hòa Hỏa còn lại kéo cờ trắng ra hàng. Ta thu hơn 40.000 súng các loại, 35 tàu chiến, 1 máy bay trực thăng, 33 xe quân sự, 40.000 giạ gạo và nhiều quân trang, quân dụng khác.
Đổi thay sau 45 năm thống nhất
Sau ngày thống nhất, hòa mình cùng sự phát triển chung của đất nước, 45 năm qua, Đảng bộ, quân và dân huyện Chợ Mới, tỉnh An Giang đã nỗ lực rất lớn để đưa kinh tế - xã hội của huyện phát triển, trở thành địa phương đi đầu của cả tỉnh An Giang và khu vực đồng bằng sông Cửu Long trong chuyển dịch cơ cấu cây trồng theo hướng sản xuất hàng hóa gắn với thị trường tiêu thụ.
Một góc thị trấn Chợ Mới, huyện Chợ Mới hôm nay
Thành tựu rực rỡ nhất là sau hơn 45 giải phóng, Chợ Mới từ một vùng chuyên canh lúa trở thành vùng chuyên canh rau màu và cây ăn trái lớn nhất của tỉnh An Giang. Huyện Chợ Mới trước đây được gọi là "Cù lao Ông Chưởng" nhưng bây giờ người ta gọi là Cù lao Xoài.
"Nông dân Chợ Mới hôm nay đã mạnh dạn chuyển đổi cơ cấu cây trồng từ lúa sang lập vườn cây ăn trái chuyên canh, mà chủ yếu là trồng xoài xuất khẩu" - ông năm Quang tự hào kể.
Theo ông năm Quang, sau chiến tranh, huyện Chợ Mới bắt tay xây dựng lại quê hương. Là huyện cù lao, được bao quanh bởi sông Tiền và sông Hậu, Chợ Mới tận dụng lợi thế của vùng đất giàu phù sa bồi đắp, đất đai xanh tốt tập trung phát triển kinh tế nông nghiệp. Tuy nhiên, vì trước đó, Chợ Mới nằm trong vùng kềm kẹp gắt gao của chế độ Sài Gòn nên khi tiếp quản chính quyền tại huyện Chợ Mới gặp không ít khó khăn; số lượng đảng viên của huyện Chợ Mới lúc bây giờ nếu kể cả lực lượng tăng cường từ Đồng tháp về chưa quá 100 đảng viên, cùng một lúc phải giải quyết 4 vấn đề có tính mấu chốt trong thời điểm mà người dân vẫn còn lo lắng vào chính quyền mới. Thứ nhất là tập trung ổn định tư tưởng trong nhân dân; thứ hai là truy quét tàn quân; thứ ba là giải quyết nạn đói, phát động nông dân làm nông nghiệp, chủ yếu trồng lúa ngắn ngày, sản xuất các loại rau màu… Thứ tư là xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền.
Phó Chủ tịch UBND tỉnh An Giang Trần Anh Thư (hàng đầu) thăm mô hình sản xuất xoài xuất khẩu ở xã Bình Phước Xuân
Nhờ kết hợp nhuần nhuyễn và song song 4 nhiệm vụ, giải pháp trên mà mỗi năm đi qua, Chợ Mới lại có nhiều đổi thay, đời sống vật chất, tinh thần cho người dân ngày một nâng lên, đến năm 2019, tổng sản lượng lương thực có hạt của huyện Chợ Mới đạt hơn 22 nghìn tấn, tổng mức bán lẻ hàng hóa hơn 478 tỷ đồng. Riêng chương trình xây dựng nông thôn mới, qua 10 năm thực hiện của huyện đạt 4 trong số 9 tiêu chí, 7 trong số 14 chỉ tiêu huyện nông thôn mới. Bình quân, các xã đạt 16 trong số 19 tiêu chí, 46 trong số 49 chỉ tiêu nông thôn mới, có tám xã đã đạt chuẩn nông thôn mới gồm Long Ðiền A, Long Ðiền B, Kiến Thành, Mỹ Hiệp, Hòa An, Tấn Mỹ, Long Kiến và Bình Phước Xuân. Dự kiến, huyện Chợ Mới sẽ hoàn thành xây dựng huyện nông thôn mới vào năm 2023.
Ông Lưu Minh Tuấn, Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Chợ Mới cho biết, toàn huyện Chợ Mới có tổng diện tích đất sản xuất nông nghiệp hơn 24 ngàn ha, trước đây chủ yếu là trồng lúa. Thực hiện chủ trương về tái cơ cấu ngành nông nghiệp, nhiều diện tích lúa kém hiệu quả nhường chỗ cho cây ăn trái và cây màu có giá trị kinh tế cao, đến thời điểm này, toàn huyện đã chuyển đổi hơn 7.600 ha đất lúa sang trồng rau màu, cây ăn trái... Nhiều mô hình sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao hiệu quả như hệ thống thủy lợi công nghệ cao, tưới nhỏ giọt cho 540 ha diện tích cây xoài và 80 ha rau màu, với tổng kinh phí đầu tư hơn 41 tỷ đồng. Trong đó có 438 ha xoài được chứng nhận VietGAP đã xuất khẩu sang các thị trường như: Úc, Hàn Quốc, Hoa Kỳ... Lợi nhuận từ trồng cây ăn trái và hoa màu gấp 3 đến 4 lần so với trồng lúa.
Du khách trải nghiệm du lịch nông nghiệp trong vườn xoài ở xã Tấn Mỹ
Chia sẻ về những định hướng phát triển kinh tế nông nghiệp của huyện Chợ Mới trong thời gian tới, ông Võ Nguyên Nam, Bí thư Huyện ủy Chợ Mới cho biết, thời gian qua, cơ cấu kinh tế của huyện đã chuyển dịch đúng hướng; hạ tầng kỹ thuật được đầu tư, từng bước đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, nhất là lĩnh vực sản xuất nông nghiệp. Hiện nay thu nhập bình quân đầu người trên địa bàn huyện theo tiêu chí nông thôn mới đạt hơn 50 triệu đồng/người/năm; Giá trị sản xuất nông nghiệp bình quân 1 ha đất cây hàng năm đạt hơn 320 triệu đồng.
Theo Bí thư Huyện ủy Chợ Mới, trong tương lai, để nông nghiệp thực sự là nền tảng của phát triển kinh tế, Chợ Mới đã và đang tạo mọi cơ chế, chính sách kêu gọi, thu hút, các doanh nghiệp đầu tư các nhà máy, sơ chế, chế biến nông sản để giá trị nông sản chủ lực của địa phương; đồng thời sản xuất theo hướng liên kết giữa doanh nghiệp và người dân để tạo đầu ra sản phẩm ổn định, bền vững./.
Công Mạo
