(TUAG)- Các Mác (Karl Marx) sinh ngày 05/5/1818 ở thành phố Trier trên bờ sông Mozel, một nhánh của sông Rhein thuộc Trier là một thành phố cổ của Đức, thời Trung cổ. Năm 1835, ông tốt nghiệp trung học, cuối năm đó vào học Luật tại Đại học Tổng hợp Bonn sau đó chuyển sang Đại học Tổng hợp Berlin. Năm 1841, khi mới 23 tuổi, C.Mác nhận bằng Tiến sĩ triết học.
Các Mác. Ảnh tư liệu.
C.Mác tham gia hoạt động báo chí, đầu tiên cộng tác với tờ Rheinische Zeitung và sau đó trở thành chủ bút và tờ báo đã bị đóng cửa vào tháng 5/1843. Tháng 8/1844 đánh dấu cho lần hợp tác lý luận đầu tiên giữa C.Mác và Ph.Ăngghen. Trong cuộc gặp gỡ ở Paris lần này không những đã xây dựng nên “tình bạn vĩ đại và cảm động”, mà còn là sự kết hợp “hoàn hảo” trí tuệ thiên tài tạo nên những kết quả kỳ diệu. Ph.Ăngghen đã kể lại: “Vào mùa Hạ năm 1844, khi tôi đến thăm Mác ở Paris, chúng tôi thấy rằng chúng tôi hoàn toàn nhất trí với nhau về tất cả các vấn đề lý luận và chính từ lúc đó, chúng tôi bắt đầu cộng tác với nhau”,…
C.Mác đã để lại cho nhân loại một kho tàng tri thức lý luận rất đồ sộ và phong phú trên nhiều lĩnh vực, nhưng điển hình nhất là triết học duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, kinh tế chính trị học mác-xít và chủ nghĩa xã hội khoa học. Gần hai thế kỷ đã trôi qua với biết bao thăng trầm của lịch sử, hứng chịu sự công kích, chống phá từ nhiều kẻ thù tư tưởng khác nhau,… Nhưng chủ nghĩa Mác vẫn tồn tại, đứng vững và luôn được bổ sung, phát triển bởi những người mác-xít chân chính.
Sáng tạo ra chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử, C.Mác đã thực hiện một cuộc cách mạng trong lịch sử triết học. Lần đầu tiên, các quy luật phát triển của xã hội loài người được giải thích một cách khoa học, khách quan, xuất phát từ các quy luật vận động và phát triển của nền sản xuất xã hội. Triết học Mác không hề hạ thấp mà còn nhấn mạnh sự tác động trở lại của quan hệ sản xuất đối với lực lượng sản xuất; kiến trúc thượng tầng đối với cơ sở hạ tầng; ý thức xã hội đối với tồn tại xã hội; chính trị đối với kinh tế, v.v. Hơn nữa, triết học Mác luôn quan niệm: Vấn đề không chỉ là giải thích thế giới mà quan trọng hơn là cải tạo thế giới bằng hoạt động thực tiễn, phục vụ con người. Kế thừa những người đi trước song vượt lên khỏi tư duy của chủ nghĩa "duy vật tầm thường" và chủ nghĩa "duy vật kinh tế", C.Mác đã sáng tạo ra học thuyết khoa học biện chứng về phát triển.
Học thuyết về giá trị thặng dư là một trong ba phát kiến vĩ đại của C.Mác, là 'hòn đá tảng' trong học thuyết Mác. Với phát kiến này, C.Mác đã bóc trần bản chất bóc lột của chủ nghĩa tư bản, lý giải nguồn gốc dẫn tới sự bất công, bất bình đẳng trong xã hội tư bản. Ngày nay, trong chủ nghĩa tư bản hiện đại, dưới tác động của cách mạng khoa học - công nghệ, quá trình toàn cầu hóa và kinh tế tri thức, quy luật giá trị thặng dư vẫn phát huy tác dụng. Lao động trí tuệ hóa với máy móc hiện đại càng tạo ra giá trị thặng dư lớn hơn cho nhà tư bản. Mặc dù đội ngũ giai cấp công nhân rất đa dạng về nghề nghiệp, với sự xuất hiện hàng loạt lĩnh vực sản xuất, dịch vụ mới hiện đại, nhưng xét về địa vị của họ trong phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa, thì họ vẫn đều là những người lao động làm thuê bị cột chặt vào tư bản và họ chỉ được thuê khi có thể làm gia tăng khối lượng giá trị thặng dư cho nhà tư bản.
Một cống hiến kiệt xuất khác của C.Mác là đã xây dựng nên học thuyết về chủ nghĩa xã hội, trong đó ông chỉ ra những nguyên tắc chung nhất, cơ bản nhất của “xã hội tương lai” sẽ thay thế chủ nghĩa tư bản. C.Mác đã luận giải một cách khoa học về sứ mệnh lịch sử thế giới của giai cấp công nhân, về vai trò lãnh đạo của đảng cộng sản đối với sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội, về khả năng quá độ lên chủ nghĩa xã hội bỏ qua chế độ tư bản ở các nước lạc hậu... Từ đây, người đã vạch ra đường lối chiến lược, sách lược đấu tranh cách mạng, phương thức giành chính quyền về tay giai cấp công nhân,v.v.
Cùng với Ph.Ăng-ghen, C.Mác đã phân tích rõ và chỉ ra mâu thuẫn cơ bản giữa tính xã hội hóa ngày càng cao của lực lượng sản xuất với tính tư nhân tư bản chủ nghĩa trong việc chiếm hữu tư liệu sản xuất. Chủ nghĩa tư bản càng phát triển, mâu thuẫn này không mất đi mà càng bộc lộ dưới nhiều hình thức khác nhau. Bằng chứng là ngày nay nhiều quốc gia tư bản giàu có vẫn đứng trước rủi ro của các cuộc khủng hoảng kinh tế, khủng hoảng chu kỳ, cơ cấu, khủng hoảng mô hình phát triển, khủng hoảng thể chế. Chiến tranh thương mại, chiến tranh tiền tệ, các cú sốc tài chính, v.v. tình trạng bất bình đẳng, phân hóa giàu nghèo, xung đột xã hội tiếp tục gia tăng và rất khó điều hòa trong bối cảnh toàn cầu hóa. Và đúng như C.Mác dự kiến: Sau 500 năm tồn tại, chủ nghĩa tư bản đã bước vào thời kỳ “lão suy”. Xét trong toàn cục: Chủ nghĩa tư bản không giải quyết được đói nghèo, không bảo vệ được môi trường, không đối phó được sự biến đổi của khí hậu, không khắc phục được bất công xã hội, do vậy không thể tồn tại mãi mãi…
C.Mác đã đi xa, nhưng tư tưởng của ông vẫn còn sống mãi cùng nhân loại, bởi bản chất khoa học, cách mạng, phát triển và nhân văn của tư tưởng đó vẫn hoàn toàn đúng đắn. Nhiều giá trị lý luận của chủ nghĩa Mác mang sức sống trường tồn vẫn tiếp tục tỏa sáng, như: Phương pháp biện chứng duy vật, quan niệm duy vật về lịch sử, học thuyết hình thái kinh tế - xã hội, học thuyết phát triển, chủ nghĩa nhân văn vì con người, học thuyết về chủ nghĩa xã hội, v.v. Chính vì lẽ phải hiển nhiên đó mà hiện nay không ít học giả, chính khách tư sản có đầu óc khách quan và trung thực vẫn khẳng định thế giới hiện nay phải trở lại với những vấn đề C.Mác đã đặt ra. Không thể có một tương lai mà không có C.Mác. C.Mác vẫn là nhà tư tưởng của thế kỷ XXI,… Chúng ta có trách nhiệm tiếp tục lan tỏa học thuyết Mác trên tinh thần của một học thuyết khoa học, cách mạng và phát triển; học thuyết cải tạo và thay đổi thế giới; học thuyết giải phóng con người;…
“Các nhà triết học chỉ giải thích thế giới bằng các phương thức khác nhau, vấn đề là ở chỗ thay đổi thế giới!”.
Trung Thành
