Sự việc bắt đầu từ khi công dân Mỹ gốc Phi George Floyd (46 tuổi) bị cảnh sát khống chế và trói bắt với cáo buộc tiêu thụ tiền giả tại thành phố Minneapolis, bang Minnesota (ngày 25/5/2020). Ngay sau đó, trên mạng xã hội lan truyền đoạn phim cho thấy một cảnh sát da trắng đã đè đầu gối vào gáy người đàn ông da màu này trong nhiều phút, khiến người đàn ông này tử vong không lâu sau đó tại bệnh viện. Người cảnh sát trên đã bị bắt giam và truy tố về tội giết người cấp độ 3.
Biểu tình đã bùng nổ ở Mỹ và nhiều nước khác
Vụ việc trên ngay lập tức đã kích hoạt sự phẫn nộ của người Mỹ, khơi lại "vết thương chủng tộc" vốn âm ỉ ở Mỹ bao lâu nay. Từ ngày 29/5/2020 đến nay, nhiều cuộc biểu tình với quy mô khác nhau đã được tổ chức trên khắp nước Mỹ và vẫn đang lan rộng và chưa có dấu hiệu lắng xuống. Mục đích của các cuộc biểu tình là phản đối bạo lực cảnh sát và phân biệt chủng tộc trên khắp nước Mỹ và ở nhiều nước khác trên thế giới. Nhiều cuộc biểu tình diễn ra ôn hòa xong cũng có nhiều cuộc biểu tình đã biến thành bao lực dẫn tới tình trạng đốt phá và hôi của buộc nhiều bang phải áp dụng lệnh giới nghiêm và huy động vệ binh quốc gia để đảm bảo an ninh.
Hiệu ứng từ các cuộc biểu tình phản đối nạn phân biệt chủng tộc còn lan rộng sang Niu Zilân, Ca-na-đa, Đức, Anh, Ai-len, Pháp, một số nước Bắc Phi… Bất chấp lệnh cấm tụ tập nhiều người do dịch Covid-19, những người biểu tình vẫn xuống đường phản đối tình trạng phân biệt chủng tộc, lạm dụng vũ lực của cảnh sát Mỹ và yêu cầu một sự thay đổi mang tính hệ thống trước nạn phân biệt chủng tộc ở Mỹ cũng như nhiều nơi khác trên thế giới.
Theo các chuyên gia, nguyên nhân sâu xa của các vụ bạo động sắc tộc tại Mỹ không chỉ vì vấn đề mất an ninh hay tội phạm gia tăng, mà là hệ quả của một "hợp chúng quốc" luôn có những vết rạn nứt, thậm chí chia rẽ về chủng tộc mà chưa một đời Tổng thống Mỹ nào giải quyết được tận gốc rễ. Trong lịch sử, mặc dù Mỹ đã làm rất nhiều việc để phá bỏ các quan điểm gây chia rẽ, hàn gắn người dân: Ngay sau nội chiến (1861 - 1865), Quốc hội Mỹ đã thông qua Tu chính án thứ 13, chính thức bãi bỏ chế độ nô lệ; năm 1964, Đạo luật Dân quyền được thông qua, tuyên bố mọi sự phân biệt chủng tộc, màu da, nguồn gốc, giới tính đều là bất hợp pháp, thế nhưng bất chấp mọi "liều thuốc", xung đột sắc tộc tại Mỹ vẫn được ví như một loại virus, chỉ nằm im chứ không thể bị tiêu diệt hoàn toàn và sẽ phát tác ngay khi có cơ hội[1].
Các hoạt động biểu tình ở Mỹ hiện đang ảnh hưởng nghiêm trọng tới xã hội và nền kinh tế Mỹ, đặc biệt là trong bối cảnh diễn biến đại dịch Covid-19 vẫn chưa giảm ở Mỹ. Theo số liệu thống kê, hiện Mỹ vẫn là nước đứng đầu về số ca nhiễm và tử vong. Dịch bệnh Covid-19 đã khiến nền kinh tế Mỹ thiệt hại nặng nề và tình trạng thất nghiệp tăng cao kỷ lục, trong khi đó việc hàng nghìn người tham gia biểu tình lại càng gia tăng khả năng dịch bệnh Covid-19 bùng phát trở lại. Thêm vào đó, các cuộc biểu tình chưa có dấu hiệu sớm chấm dứt cũng sẽ ảnh hưởng nhất định tới cuộc bầu cử và chính trường Mỹ trong thời gian tới.
Trước vụ việc biểu tình ở Mỹ gia tăng, Người Phát ngôn Bộ ngoại giao Việt Nam khẳng định: "Việt Nam quan tâm và chia sẻ với Chính phủ và nhân dân Mỹ về tình trạng một số vụ biểu tình đang có xu hướng bạo lực diễn ra ở một số địa phương Mỹ và có ảnh hưởng đến kinh tế và an sinh xã hội của người dân. Việt Nam mong rằng tình hình sẽ sớm được ổn định để người dân được sớm trở lại cuộc sống bình thường". Đại sứ quán Việt Nam tại Mỹ đã ra khuyến cáo tới công dân Việt Nam tại Mỹ, đề nghị công dân: (i) không đến những khu vực có biểu tình, tuân thủ nghiêm túc các quy định của cơ quan chức năng sở tại, hạn chế đi lại; (ii) liên hệ với cảnh sát địa phương và cơ quan đại diện Việt Nam tại Mỹ trong trường hợp bị ảnh hưởng hoặc cần trợ giúp. Khuyến cáo này và đường dây nóng bảo hộ công dân đã được đăng tải công khai.
P.V (tổng hợp)
________________
[1] Theo các nhà hoạt động chống phân biệt chủng tộc tại Mỹ, hằng năm có hơn 1.000 vụ việc cảnh sát nước này nổ súng gây chết người và nhiều người trong số này là người Mỹ gốc Phi. Đây chính là "ngòi nổ" gây nên làn sóng phẫn nộ của người dân, đe dọa sự ổn định xã hội ở Mỹ.
