(TUAG)- Chủ tịch Hồ Chí Minh tổng kết: "Lịch sử dân tộc ta có nhiều thời kỳ rất vẻ vang. Nhưng trước ngày Cách mạng Tháng Tám, dân tộc ta đã phải trải qua gần một thế kỷ vô cùng tủi nhục… Cách mạng Tháng Tám thành công, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời… Nhân dân ta tự làm chủ vận mạng của mình. Tên tuổi của nước ta lại lừng lẫy khắp năm châu, bốn biển". Cách mạng Tháng Tám có ý nghĩa vô cùng to lớn: "Chẳng những giai cấp lao động và nhân dân Việt Nam có thể tự hào mà giai cấp lao động và những dân tộc bị áp bức nơi khác cũng có thể tự hào rằng, lần này là lần đầu tiên trong lịch sử cách mạng của các dân tộc thuộc địa và nửa thuộc địa, một Đảng mới 15 tuổi đã lãnh đạo cách mạng thành công, đã nắm chính quyền toàn quốc".
Nhưng rất tiếc, một số học giả phương Tây khi bàn về thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám đã nói về cái gọi là "khoảng trống quyền lực" hay "khoảng chân không chính trị". Vì sao lại có nhận định sai lệnh như vậy. Trước nhất là do lập trường, quan điểm: Họ không thể chấp nhận thất bại quá cay đắng! Càng không thể chấp nhận, khi đối phương là những người Cộng sản… Thậm chí có người còn xuyên tạc: "Cách mạng Tháng Tám 1945 ở Việt Nam là sự ăn may của cộng sản Việt Minh". "Việt Minh đã nhanh tay cướp lấy thành quả của Đồng minh chống phát xít, khi quân Đồng minh chưa kịp vào Đông Dương"… Với lập trường như vậy, sự thật rất khó được chấp nhận!
Lịch sử đã chỉ rõ, để cho một cuộc cách mạng thành công, lực lượng lãnh đạo cách mạng phải dự báo đúng tình hình, tình thế,…; chủ động tạo thời cơ và nắm bắt thời cơ. Chọn đúng thời cơ là một khoa học và một nghệ thuật. Nếu chọn đúng thời cơ thì động lực sẽ tăng lên gấp bội - một ngày bằng nhiều chục năm! Ngược lại nếu tiến hành khi thời cơ chưa chín muồi thì sẽ gây tổn thất khôn lường; còn để thời cơ trôi qua thì sẽ mất đi thế chủ động…
Thực tế khi Cách mạng Tháng Tám diễn ra, trên toàn lãnh thổ Việt Nam không hề tồn tại một khoảng trống quyền lực nào cả. Mặc dù trên đà thất trận, nhưng ở Đông Dương, Nhật đang có khoảng 100.000 quân với vũ khí rất hiện đại. Hơn thế nữa, họ không thể nào "buông bỏ", tạo "khoảng trống" cho bất cứ ai! Bên cạnh đó, chính phủ thân Nhật của Trần Trọng Kim vẫn đang tồn tại... Ngoài ra còn có nhiều tổ chức chính trị, đảng phái "thâm niên" khác cũng nhìn thấy thời cơ và đang ráo riết hành động… Nhà báo Mỹ Lây-đi Bớc-tơn, phát biểu tại một Hội thảo khoa học quốc tế: "Khi Nhân dân Việt Nam nổi dậy giành chính quyền, các lực lượng chính trị và quân sự tại đây vẫn còn nguyên và tiếp tục những cố gắng của mình".
Với tầm nhìn xa, trông rộng, ngay từ những năm 20 của Thế kỷ XX, Hồ Chí Minh đã chỉ ra: "Đằng sau sự phục tùng tiêu cực, người Đông Dương giấu một cái gì đang sôi sục, đang gào thét và sẽ bùng nổ một cách ghê gớm khi thời cơ đến. Bộ phận ưu tú phải thúc đẩy cho thời cơ đến mau". Cương lĩnh đầu tiên của Đảng (năm 1930) chỉ rõ mục tiêu: "Đánh đổ đế quốc chủ nghĩa Pháp và bọn phong kiến./ Làm cho nước Nam được hoàn toàn độc lập./ Dựng ra chính phủ công nông binh…".
Năm 1939, Chiến tranh thế giới lần II bùng nổ, tháng 9/1940, phát xít Nhật nhảy vào chiếm đóng Đông Dương. Lúc này dù vẫn đang còn ở nước ngoài, Bác đã đưa ra dự báo: "Đồng minh sẽ thắng. Nhật, Pháp ở Đông Dương không chóng thì chầy sẽ bắn nhau. Việt Nam sẽ giành được độc lập". Khi tình thế cách mạng sắp xuất hiện. Người khẳng định: "Việc Pháp mất nước là một cơ hội rất thuận tiện cho cách mạng Việt Nam. Ta phải tìm cách về nước ngay để tranh thủ thời cơ. Chậm trễ lúc này là có tội với cách mạng". Năm 1941, sau khi về nước, Bác đã cùng với Trung ương hoàn chỉnh đường lối giải phóng dân tộc; chuẩn các điều kiện cần thiết cho Tổng khởi nghĩa; luôn luôn xác định: "Thời cơ không phải tự nó đến, một phần lớn do ta sửa soạn nó, thúc đẩy nó". Hội nghị Trung ương 8 nhận định: Nếu cuộc chiến tranh thế giới lần trước đẻ ra Liên Xô, một nước XHCN, thì cuộc đế quốc chiến tranh lần này sẽ đẻ ra nhiều nước XHCN, vì vậy mà cách mạng nhiều nước sẽ thành công. Hội nghị đã nhìn thấy thời cơ lớn: "Trong lúc này, nếu không giải quyết được vấn đề dân tộc giải phóng, không đòi được độc lập, tự do cho toàn thể dân tộc, thì chẳng những toàn thể quốc gia dân tộc còn chịu mãi kiếp ngựa trâu, mà quyền lợi của bộ phận, giai cấp đến vạn năm cũng không đòi lại được". Tháng 5/1944, Tổng bộ Việt Minh ra chỉ thị "Về sửa soạn khởi nghĩa". Tháng 10/1944, Trung ương Đảng ra lời kêu gọi: "Sắm vũ khí đuổi thù chung"…
Ngày 9/3/1945, Nhật đảo chính Pháp, Đảng liền có Chỉ thị "Nhật - Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta". Ngày 14/8/1945, Nhật Hoàng tuyên bố đầu hàng, Bác Hồ đã chỉ đạo: "Chúng ta cần tranh thủ từng giây, từng phút, tình hình sẽ chuyển biến nhanh chóng. Không thể để lỡ cơ hội". Ngày 13/8/1945, Hội nghị toàn quốc của Đảng khai mạc ở Tân Trào (Tuyên Quang). Hội nghị nhận định thời cơ đã đến, Trung ương đã cử ra Ủy ban Khởi nghĩa toàn quốc.
Ngày 16/8/1945, Quốc dân Đại hội họp và quyết định thành lập Ủy ban Giải phóng dân tộc Việt Nam (tức Chính phủ lâm thời) do lãnh tụ Hồ Chí Minh làm Chủ tịch. Nghị quyết Đại hội nhấn mạnh: "Không phải Nhật bại là nước ta tự nhiên được độc lập. Nhiều sự gay go trở ngại sẽ xảy ra. Chúng ta phải khôn khéo và kiên quyết. Khôn khéo để tránh những sự không có lợi cho ta. Kiên quyết để giành cho được nền hoàn toàn độc lập". Ngay trong ngày 16/8/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gửi thư kêu gọi đồng bào cả nước: "Giờ quyết định cho vận mệnh dân tộc ta đã đến. Toàn quốc đồng bào hãy đứng dậy đem sức ta mà tự giải phóng cho ta". Cả nước nhất tề vùng lên, Tổng khởi nghĩa nhanh chóng giành thắng lợi. Nhà sử học Pháp là Alain Ruscio khẳng định: "Chiến thắng năm 1945 của Việt Nam không chỉ là sự kiện gây bất ngờ, mà đó cũng là sự tất yếu mang tính lô-gích trong lịch sử phong trào đấu tranh của dân tộc Việt Nam. Đặc biệt, Việt Nam là dân tộc đầu tiên trong số các dân tộc trên thế giới bị thực dân Pháp đô hộ đã thành công trong cuộc kháng chiến của mình".
Cách mạng Tháng Tám là một điển hình mẫu mực của việc tạo dựng và nắm bắt thời cơ. Bài học to lớn đó được tiếp nối và phát triển trong các cuộc kháng chiến giành độc lập, thống nhất đất nước. Và cũng trên cái nền vững chắc đó, Đảng ta đã lãnh đạo Nhân dân ta tiến hành đổi mới thu được những thành tựu vô cùng to lớn có ý nghĩa lịch sử.
Lịch sử dân tộc ta có nhiều thời kỳ rất vẻ vang. Nhưng cũng có những năm tháng "vô cùng tủi nhục". Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đã góp phần đưa nước ta từ một xứ thuộc địa nửa phong kiến trở thành một quốc gia độc lập, tự do, phát triển theo con đường xã hội chủ nghĩa; Nhân dân ta từ thân phận nô lệ trở thành người làm chủ đất nước, làm chủ xã hội. Việt Nam có vị thế ngày càng quan trọng trong khu vực và trên thế giới: là quan hệ đối tác chiến lược và đối tác toàn diện với 30 nước, bao gồm 5 nước thành viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc./.
Trung Thành
