Trong
lĩnh vực chính trị, các sáng kiến của Việt Nam chủ yếu tập trung vào
việc tăng cường vai trò của AIPO, tăng cường hợp tác nội khối; xây dựng
Cộng đồng ASEAN.
Hội trường Ba Đình trong ngày Khai mạc Kỳ họp Đại hội đồng
AIPO-23 do Việt Nam đảm nhiệm vị trí Chủ tịch (Hà Nội, ngày 9- 9-2002).
(Ảnh: Tư liệu Văn phòng Quốc hội)
Tại
kỳ Đại hội đồng lần thứ 26 năm 2005, Đoàn đại biểu Quốc hội nước ta đã
đưa ra nhiều kiến nghị về tăng cường vai trò của AIPO trong quá trình
xây dựng Hiến chương ASEAN; đề nghị cơ quan đại diện ngoại giao các nước
thành viên ASEAN cần thúc đẩy hợp tác giữa các cơ quan lập pháp ASEAN.
Các kiến nghị này được các nước tham dự Đại hội đồng hoan nghênh và đánh
giá cao.
Tại
kỳ họp Đại hội đồng lần thứ 28 năm 2007, Nghị quyết về tăng cường vai
trò và đóng góp của AIPA đối với Hiến chương ASEAN do Đoàn Việt Nam đề
xuất tại Ủy ban Chính trị đã được Đại hội đồng thông qua. Nghị quyết kêu
gọi Nhóm Đặc trách về Soạn thảo Hiến chương ASEAN nhấn mạnh vai trò của
AIPA trong việc hình thành Cộng đồng ASEAN; khuyến nghị các thành viên
AIPA thường xuyên trao đổi chặt chẽ với Chính phủ nước mình để có những
đóng góp tích cực đối với Hiến chương ASEAN. Nghị quyết cũng khuyến
khích các Nghị viện thành viên AIPA tạo điều kiện thuận lợi để phê
chuẩn, thông qua và thực hiện văn kiện quan trọng này.
Trong
lĩnh vực kinh tế, các sáng kiến của Việt Nam nhấn mạnh đến yêu cầu cấp
thiết của việc liên kết kinh tế giữa các nước trong khu vực và về vai
trò của nghị viện trong việc đối phó với khủng hoảng kinh tế, phát triển
bền vững.
Như
đã đề cập ở trên, trên cơ sở sáng kiến của Quốc hội nước ta tại kỳ Đại
hội đồng lần thứ 19 ở Malaysia, năm 1999, Quốc hội nước ta đã đăng cai
tổ chức thành công Hội nghị Ủy ban chuyên đề về Vai trò cơ quan lập pháp
các nước ASEAN trước cuộc khủng hoảng kinh tế tài chính khu vực.
Việc
tổ chức thành công Hội nghị Ủy ban Thường trực của AIPO tại Việt Nam
một mặt tiếp tục khẳng định vị thế của Việt Nam trong Tổ chức liên nghị
viện khu vực, mặt khác thể hiện sự đóng góp tích cực của AIPO trong việc
hỗ trợ Chính phủ các nước giải quyết những vấn đề thời sự của đất nước.
Hội nghị đã tập trung vào thảo luận hai vấn đề lớn là: (i)
Trao đổi kinh nghiệm của cơ quan lập pháp các nước trong việc hỗ trợ
Chính phủ thực hiện các biện pháp nhằm giảm thiểu tác động của cuộc
khủng hoảng, phục hồi kinh tế, và (ii) Giải pháp hợp tác Nghị
viện nhằm phát huy tinh thần đoàn kết của ASEAN để cùng nhau vượt qua
khủng hoảng, thực hiện các chương trình hợp tác, phát triển của ASEAN.
Tại
kỳ Đại hội đồng lần thứ 26 năm 2005, Ủy ban Kinh tế đã thảo luận về chủ
đề Sáng kiến hội nhập ASEAN. Đoàn Việt Nam đã phân tích tác động của sự
chênh lệnh khoảng cách về kỹ thuật số và đã kêu gọi Nghị viện các nước
thành viên nỗ lực hơn nữa trong việc rút ngắn khoảng cách số giữa các
nước ASEAN. Đồng thời, khuyến nghị các nước thông qua các dự luật mới
trong lĩnh vực công nghệ thông tin nhằm hài hòa các luật và các chuẩn
hiện hành liên quan đến công nghệ thông tin, để tiến tới một khuôn khổ
pháp lý đồng nhất, hiện thực hóa ý tưởng ASEAN điện tử (e-ASEAN). Đề
nghị này của Việt Nam đã được đưa vào dự thảo Nghị quyết và được các
đoàn nhất trí thông qua.
Tại
Đại hội đồng AIPA lần thứ 30 năm 2009, Đoàn đại biểu Quốc hội Việt Nam
đã đề xuất ba dự thảo Nghị quyết và nhận được sự đồng tình cao của các
nước, trở thành các Nghị quyết của Đại hội đồng.
Đặc
biệt, đề xuất của Đoàn đại biểu Quốc hội Việt Nam trong dự thảo Nghị
quyết về khủng hoảng kinh tế đã nhận định: “Nghị viện đóng vai trò quan
trọng trong việc hỗ trợ Chính phủ thực hiện các biện pháp kinh tế nhằm
vượt qua khủng hoảng bằng việc xây dựng và hoàn thiện khuôn khổ pháp lý,
chính sách pháp luật”.
Trên
cơ sở đề xuất tại Đại hồi đồng AIPA-30, vào tháng 3 năm 2010, Quốc hội
nước ta đã chủ trì thành công Hội nghị chuyên đề của AIPA về “Hậu khủng
hoảng tài chính kinh tế thế giới và phát triển bền vững”. Tại hội nghị
này, các nghị sĩ của Quốc hội các nước thành viên AIPA đều thống nhất
cho rằng hiện nay khủng hoảng tài chính và suy thoái đã được ngăn chặn,
nhiều nền kinh tế trong khu vực đã phục hồi hoặc có dấu hiệu hồi phục.
Vì
vậy, cần có những biện pháp thúc đẩy phát triển kinh tế. Điều quan
trọng là phải biến những thách thức trong giai đoạn hậu khủng hoảng
thành thuận lợi, tạo ra những cơ hội để phát triển ổn định và bền vững.
Trong quá trình đó, nghị viện các nước thành viên AIPA cần chia sẻ những
kinh nghiệm và giải pháp lập pháp, thực hiện việc giám sát liên quan
tới việc ứng phó với hệ quả của khủng hoảng kinh tế, tài chính.
Tiếp tục phát huy vai trò của nữ nghị sĩ
Trong
lĩnh vực xã hội và bình đẳng giới, Quốc hội nước ta có nhiều sáng kiến
đóng góp tại các kỳ Đại hội đồng và các hội nghị chuyên đề của
AIPO/AIPA, nhất là trong việc phát huy vai trò của phụ nữ nói chung và
các nữ nghị sĩ nói riêng.
Đặc
biệt, tại kỳ họp Đại hội đồng AIPO lần thứ 19 vào năm 1998, theo sáng
kiến của Đoàn đại biểu Quốc hội Việt Nam và Nghị viện Malaysia, lần đầu
tiên trong lịch sử các Đại hội đồng AIPO, Hội nghị nữ nghị sĩ của AIPO
đã được tổ chức. Kể từ đó, Hội nghĩ nữ nghị sĩ AIPO được tiến hành như
một cơ chế thường niên trong khuôn khổ hoạt động của Đại hội đồng AIPO.
Tại
kỳ họp Đại hội đồng AIPO lần thứ 23 năm 2002 tổ chức tại Việt Nam, Quốc
hội nước ta đã có sáng kiến tổ chức cuộc gặp thân mật giữa các nữ nghị
sĩ AIPO với các đại biểu tiêu biểu của phụ nữ Việt Nam. Sáng kiến này đã
được các đoàn đại biểu nhiệt liệt hoan nghênh và đã thành công tốt đẹp.
Tại
kỳ họp Đại hội đồng lần thứ 24 năm 2003, tại Ủy ban các nữ nghị sĩ
AIPA, các đại biểu Việt Nam đã đưa ra sáng kiến thành lập tiểu ban
nghiên cứu nhằm tìm ra những biện pháp thúc đẩy sự tham gia của phụ nữ
trong lãnh đạo chính trị và đặc biệt trong các cơ quan lập pháp các nước
thành viên AIPO.
Tại
kỳ Đại hội đồng AIPO lần thứ 26 năm 2005, trên cơ sở kiến nghị của Đoàn
Việt Nam tại Hội nghĩ nữ nghị sĩ WAIPO, các đại biểu của Ủy ban này đã
nhất trí ủng hộ khuyến nghị của Đoàn Việt Nam tổ chức Hội nghị triển
khai dự án nghiên cứu hợp tác pháp lý trong phòng, chống buôn bán phụ nữ
và trẻ em. Hội nghị này đã được Quốc hội nước ta tổ chức thành công tại
thành phố Hồ Chí Minh vào tháng 7 năm 2006. Báo cáo của Hội nghị đã
được trình Đại hội đồng lần thứ 27.
Trên
cơ sở kiến nghị của Báo cáo, Đại hội đồng đã khuyến nghị thành lập một
nhóm chuyên gia AIPO gồm đại diện các nước thành viên, quan sát viên đặc
biệt và các bên liên quan với nhiệm vụ: Đánh giá hệ thống pháp luật
hiện hành thông qua các công cụ chung; Xây dựng chiến lược khu vực về
hợp tác lập pháp, bao gồm chia sẻ thông tin và phát triển năng lực nhằm
ngăn ngừa và đấu tranh chống buôn bán người.
Thực
hiện Nghị quyết về tăng cường năng lực nghị sĩ trong quá trình xây dựng
pháp luật của Đại hội đồng AIPA lần thứ 29 tại Singapore theo sáng kiến
của Việt Nam, Quốc hội nước ta đã tổ chức Hội nghị AIPA về “Vai trò của
nữ nghị sĩ trong quá trình xây dựng pháp luật” vào cuối năm 2009.
Đại
diện nghị viện các nước thành viên AIPA tham dự Hội nghị đã nhấn mạnh
sự cần thiết của việc lồng ghép giới trong quá trình xây dựng pháp luật
và hoạch định chính sách. Hội nghị khuyến nghị Đại hội đồng AIPA lần thứ
31 tới đây tổ chức ở Việt Nam sẽ ban hành một nghị quyết về tăng cường
hợp tác đối với lồng ghép giới trong quy trình lập pháp.