|
Năm APEC 2021“Cùng Phối hợp, Cùng Hành động, Cùng Tăng trưởng” |
Việt Nam trở thành thành viên chính thức
của Diễn đàn hợp tác châu Á – Thái Bình Dương (APEC) tại Hội nghị liên
Bộ trưởng (HNBT) Ngoại giao - Kinh tế APEC lần thứ 10, ngày 15/11/1998,
tại Kuala Lumpur, Malaysia; đánh dấu quá trình phát triển và mở rộng của
Diễn đàn, đưa số thành viên của APEC lên 21 nền kinh tế. Đây là một dấu
mốc quan trọng trong quá trình triển khai chính sách đối ngoại rộng mở,
đa dạng hóa, đa phương hóa và hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam.
Khu vực APEC có ý nghĩa quan trọng,
chiến lược đối với an ninh, phát triển của Việt Nam. APEC là diễn đàn
quy tụ 15 trên 30 đối tác chiến lược, đối tác toàn diện và là các đối
tác kinh tế, thương mại quan trọng hàng đầu của Việt Nam, chiếm hơn 77%
thương mại, gần 81% đầu tư trực tiếp và hơn 85% du lịch. 13 trong 17
Hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam đang triển khai/đàm
phán/chờ phê chuẩn là với thành viên APEC. Trong đó, 17 trên tổng số 20
thành viên APEC là đối tác FTA của Việt Nam.
Trong gần 23 năm tham gia APEC, Việt Nam
đã đóng góp tích cực chủ động đối với Diễn đàn APEC, góp phần thúc đẩy
hòa bình, ổn định, hợp tác, liên kết kinh tế khu vực, duy trì vai trò
của APEC là cơ chế liên kết kinh tế hàng đầu tại châu Á – Thái Bình
Dương.
|
Việt Nam là một trong số không nhiều thành viên đã hai lần đảm nhiệm thành công vai trò chủ nhà APEC, vào các năm 2006 và 2017 |
Nổi bật nhất phải kể đến việc
Việt Nam là một trong số không nhiều thành viên đã hai lần đảm nhiệm
thành công vai trò chủ nhà APEC, vào các năm 2006 và 2017.
Hai là, Việt Nam là một trong
những thành viên tích cực nhất trong đề xuất các sáng kiến và dự án,
với hơn 100 dự án trên nhiều lĩnh vực. Nhiều sáng kiến do Việt Nam đề
xuất được đánh giá thiết thực, đáp ứng quan tâm chung, nhất là về phát
triển bao trùm, phát triển nguồn nhân lực trong kỷ nguyên số, tạo thuận
lợi thương mại điện tử qua biên giới, MSMEs xanh, bền vững và sáng tạo,
an ninh lương thực và biến đổi khí hậu, phát triển nông thôn và đô thị…
Ba là, Việt Nam đã có nhiều
đóng góp trong công tác điều hành hoạt động của APEC thông qua đảm nhiệm
vị trí Giám đốc điều hành Ban Thư ký APEC (năm 2005 - 2006), Chủ
tịch/Phó Chủ tịch nhiều Ủy ban và nhiều Nhóm công tác chủ chốt như Ủy
ban thương mại và đầu tư, Ủy ban quản lý ngân sách, các Nhóm công tác về
doanh nghiệp vừa và nhỏ, y tế, đối phó với tình trạng khẩn cấp... Riêng
trong giai đoạn 2016 – 2018, Việt Nam đã đảm nhiệm vai trò Chủ tịch,
Phó Chủ tịch 18 Ủy ban, Nhóm công tác của APEC và ABAC, được các thành
viên đánh giá cao.
Bốn là, vai trò của doanh
nghiệp Việt Nam đối với hợp tác APEC ngày càng được đề cao. Doanh nghiệp
của chúng ta đã tham gia và đóng góp tích cực, đề xuất nhiều khuyến
nghị lên các nhà Lãnh đạo và các Bộ trưởng APEC. Đặc biệt, trong Năm
APEC 2017, doanh nghiệp Việt Nam đã đóng góp trí tuệ, công sức và trực
tiếp tham gia nhiều hoạt động, khẳng định sự trưởng thành, năng lực hội
nhập, vai trò và trách nhiệm đối với hợp tác APEC cũng như liên kết kinh
tế khu vực.
Kể từ sau khi đảm nhiệm thành công vai
trò Chủ nhà APEC 2017, Việt Nam tiếp tục tham gia, đóng góp tích cực
trong hợp tác APEC; thúc đẩy triển khai các kết quả quan trọng của APEC
2017, nhất là sáng kiến của ta về xây dựng Tầm nhìn APEC đến năm 2040.
Với vai trò Phó Chủ tịch Nhóm xây dựng Tầm nhìn APEC, Việt Nam đã chủ
động tham gia dẫn dắt, điều phối quá trình xây dựng Báo cáo khuyến nghị
của Nhóm Tầm nhìn APEC với tiêu đề “Người dân và thịnh vượng: Tầm nhìn
APEC đến 2040”.
Với Tầm nhìn APEC đến năm 2040 được các
nhà Lãnh đạo 21 nền kinh tế thành viên thông qua tại Hội nghị các Nhà
Lãnh đạo kinh tế APEC năm 2020, APEC đã hoàn tất thực hiện sáng kiến do
Việt Nam khởi xướng và được thông qua tại Hội nghị Cấp cao APEC lần thứ
25 diễn ra tháng 11/2017 tại thành phố Đà Nẵng.
Để chuẩn bị cho Diễn đàn bước vào giai
đoạn phát triển mới trong bối cảnh thế giới đang chuyển biến nhanh và
sâu sắc dưới tác động của Cách mạng công nghệ 4.0, hiện APEC đang triển
khai các chiến lược, chương trình hợp tác lớn gồm: Chiến lược tăng
trưởng chất lượng đến 2020, Chương trình nghị sự mới về cải cách cơ cấu
đến 2020, Lộ trình cạnh tranh dịch vụ đến 2025, Kế hoạch kết nối tổng
thể đến 2025, Chương trình nghị sự phát triển bao trùm về kinh tế, tài
chính, xã hội đến 2030, Khuôn khổ phát triển nguồn nhân lực trong kỷ
nguyên số đến 2025, Lộ trình La Serena về Phụ nữ và Tăng trưởng Bao trùm
đến năm 2030.
Tại Hội nghị các Nhà Lãnh đạo kinh tế
APEC năm 2020, các nhà Lãnh đạo APEC đã thông qua Tầm nhìn APEC đến năm
2040 về xây dựng khu vực châu Á – Thái Bình Dương mở, năng động, tự
cường và hòa bình, vì sự thịnh vượng của tất cả người dân và các thế hệ
tương lai, trên cơ sở thúc đẩy 3 trụ cột hợp tác về thương mại và đầu
tư, đổi mới và số hóa, và tăng trưởng mạnh mẽ, cân bằng, an toàn, bền
vững và bao trùm. Tầm nhìn tiếp tục khẳng định các nguyên tắc tự nguyện,
đồng thuận và không ràng buộc trên cơ sở hợp tác bình đẳng, chia sẻ
trách nhiệm, tôn trọng lẫn nhau và vì lợi ích chung. Tầm nhìn nhấn mạnh
vai trò hàng đầu của APEC và cam kết nâng cao hiệu quả hoạt động và vai
trò quản trị toàn cầu của APEC.
Trong vai trò chủ nhà, New Zealand đề xuất chủ đề của Năm APEC 2021“Cùng Phối hợp, Cùng Hành động, Cùng Tăng trưởng” (Join, Work,Grow. Together),
với 03 ưu tiên, gồm: Chính sách kinh tế, thương mại,các biện pháp kinh
tế vĩ mô và cải cách cơ cấu, thương mại và đầu tư tự do và mở, tạo thuận
lợi cho thương mại và kết nối; Đẩy mạnh bền vững và bao trùm, thúc đẩy
phục hồi bao trùm và bền vững, hỗ trợ đối tượng dễ bị tổn thương trong
đó có người bản địa; Thúc đẩy sáng tạo và số hóa, công nghệ xanh, cơ sở
hạ tầng số và bao trùm số, kinh doanh và thương mại được tạo thuận lợi
bởi số, cải cách cơ cấu, đổi mới sáng tạo.
Một trong những trọng tâm hợp tác của
Năm APEC 2021 là xây dựng Kế hoạch triển khai Tầm nhìn APEC đến năm
2040. Các thành viên đề cao vai trò của APEC, nhấn mạnh ý nghĩa quan
trọng của việc thông qua Kế hoạch triển khai Tầm nhìn APEC đến năm 2040
tại Tuần lễ Cấp cao năm nay. Kế hoạch dự kiến bao gồm 03 phần chính: Mục
tiêu, cam kết hành động của riêng từng nền kinh tế và cam kết hành động
chung đối với 03 động lực là: thúc đẩy kinh tế, thương mại và đầu tư;
đổi mới sáng tạo và số hóa; và tăng trưởng mạnh mẽ, cân bằng, bảo đảm,
bền vững và bao trùm; Đề xuất nâng cao hiệu quả hoạt động APEC với vai
trò là một thể chế với các mục tiêu cụ thể đến năm 2025; Rà soát và đổi
mới kế hoạch hành động và kết quả thực hiện: giám sát các mục tiêu hàng
năm; rà soát 5 năm thực hiện các cam kết; rà soát giữa kỳ các mục tiêu
và hành động.
Trong bối cảnh dịch bệnh tiếp tục diễn
biến phức tạp, New Zealand đã quyết định tổ chức tất cả hoạt động trong
năm 2021 dưới hình thức trực tuyến, gồm: Tuần lễ Cấp cao lần thứ 28, 7
hoạt động cấp Bộ trưởng (Tài chính, thương mại, cải cách cơ cấu, an ninh
lương thực, doanh nghiệp vừa và nhỏ, phụ nữ và kinh tế), 5 đợt hội nghị
các quan chức cao cấp (SOM).
Đáng chú ý, Niu Di-lân đã có sáng kiến
tổ chức thêm 01 Cuộc họp không chính thức của các Nhà Lãnh đạo Kinh tế
APEC, được tổ chức dưới hình thức trực tuyến vào ngày 16/7/2021 với chủ
đề “Ứng phó đại dịch COVID-19, đâu là cơ hội của châu Á – Thái Bình
Dương hợp tác vượt qua khủng hoảng y tế, đẩy nhanh phục hồi kinh tế, đặt
nền tảng cho tương lai tốt đẹp hơn?”. Kết thúc cuộc họp, các nhà Lãnh
đạo Kinh tế APEC đã nhất trí thông qua Tuyên bố chung về “Vượt qua
COVID-19 và đẩy nhanh quá trình phục hồi kinh tế” và nhất trí bốn định
hướng hành động của APEC trong thời gian tới, gồm: Ủng hộ chia sẻ
vắc-xin giữa các nền kinh tế; kêu gọi chuyển giao công nghệ, củng cố hệ
thống y tế tự cường nhằm ứng phó với khủng hoảng hiện nay và trong tương
lai; Tăng cường triển khai các chính sách kinh tế vĩ mô, chính sách hỗ
trợ phụ nữ và doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa (MSMEs), ứng phó biến
đổi khí hậu... nhằm tạo việc làm, nâng cao năng suất kinh tế, đổi mới
sáng tạo, góp phần tạo thuận lợi cho quá trình phục hồi kinh tế; Đẩy
nhanh quá trình chuyển đổi số và thu hẹp khoảng cách số, trong đó có các
giải pháp tăng cường kĩ năng số cho người lao động để tham gia vào thị
trường lao động mới; Tạo thuận lợi cho lưu thông hàng hoá và dịch vụ,
đảm bảo chuỗi cung ứng vận hành thông suốt và hỗ trợ quá trình phân phối
vắc-xin; mở cửa cho việc đi lại qua biên giới nhưng bảo đảm an toàn y
tế.
Kể từ khi đại dịch bùng phát, APEC đã
sớm thúc đẩy triển khai nhiều biện pháp cụ thể trên nhiều lĩnh vực hợp
tác như: lập trang thông tin chia sẻ kinh nghiệm ứng phó dịch bệnh; gia
tăng nguồn lực tài chính để hỗ trợ triển khai các sáng kiến mới về ứng
phó đại dịch và phục hồi kinh tế; tăng cường chia sẻ thông tin và phối
hợp chính sách kinh tế vĩ mô, chính sách tài chính để vượt qua khủng
hoảng; hỗ trợ các nhóm đối tượng dễ bị tổn thương trong đại dịch bảo đảm
không ai bị bỏ lại phía sau;… Chỉ trong vòng 12 tháng qua, các Bộ
trưởng Kinh tế - Thương mại APEC đã có 3 Tuyên bố riêng về Tạo thuận lợi
lưu thông hàng hóa thiết yếu, Tăng cường dịch vụ hỗ trợ lưu thông hàng
hóa thiết yếu, và Bảo đảm chuỗi cung ứng vắc-xin trong khu vực với nhiều
cam kết cụ thể.
Việt Nam đã chủ động tham gia đề xuất
nhiều giải pháp nhằm tránh đứt gãy chuỗi cung ứng, bảo đảm thị trường
xuất nhập khẩu của các nền kinh tế trong khu vực; thúc đẩy chia sẻ kinh
nghiệm và phối hợp chính sách trong triển khai các giải pháp kinh tế,
tài chính để vượt qua khủng hoảng; tăng cường các biện pháp hỗ trợ doanh
nghiệp và người dân (nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa và siêu nhỏ và các
nhóm đối tượng dễ bị tổn thương trong xã hội) vượt qua giai đoạn khó
khăn và nâng cao khả năng thích ứng trong tình hình mới.
Đặc biệt, Việt Nam hiện là một trong
những thành viên đi đầu thúc đẩy APEC cam kết hợp tác chia sẻ vắc-xin,
bảo đảm phân phối và tiếp cận vắc-xin bình đẳng, hiệu quả và chi phí hợp
lý; đồng thời, kêu gọi các thành viên cam kết tự nguyện chuyển giao
công nghệ sản xuất vắc-xin nhằm mở rộng quy mô sản xuất và cung ứng
vắc-xin, hướng tới miễn dịch cộng đồng.
Hội nghị các nhà Lãnh đạo
kinh tế châu Á – Thái Bình Dương lần thứ 28 có chủ đề “Phối hợp trong
APEC nhằm đẩy mạnh phục hồi kinh tế hậu COVID-19; Các cơ hội và thách
thức chủ yếu trong thế giới hậu COVID và làm thế nào để bảo đảm các
thành quả được chia sẻ đồng đều tới toàn bộ người dân trong hiện tại và
tương lai”, tập trung thảo luận 02 nội dung: Triển vọng kinh tế toàn
cầu; và Hợp tác phục hồi sau đại dịch. Hội nghị dự kiến thông qua
02 văn kiện là Tuyên bố Hội nghị các nhà Lãnh đạo kinh tế châu Á – Thái
Bình Dương lần thứ 28 và Kế hoạch triển khai Tầm nhìn APEC đến năm 2040. Hội nghị Thượng đỉnh doanh
nghiệp APEC sẽ diễn ra ngày 11 – 12/11, theo hình thức kết hợp trực
tuyến và trực tiếp, với sự tham dự của khoảng 4500 đại biểu là lãnh đạo
các doanh nghiệp hàng đầu khu vực châu Á – Thái Bình Dương. Hội nghị gồm
9 phiên thảo luận về các chủ đề: Tình hình thế giới; Phục hồi trong và
sau đại dịch; Các cơ hội từ gián đoạn kỹ thuật số; Phát triển bền vững
và biến đổi khí hậu; Tương lai năng lượng; Sức mạnh của niềm tin; Ưu
tiên của doanh nghiệp trong thời gian tới; Công nghệ và đổi mới sáng
tạo; và Hướng tới tương lai. Chủ tịch nước Nguyễn Xuân
Phúc sẽ phát biểu ghi hình trước tại Phiên thảo luận về phát triển bền
vững và biến đổi khí hậu (từ 08.30 – 09.30, ngày 11/11/2021). Đối thoại giữa Lãnh đạo các
nền kinh tế APEC với Hội đồng tư vấn kinh doanh APEC có chủ đề “Con
người, Trái đất và Sự thịnh vượng”, bao gồm 02 phiên: Phiên toàn thể với
sự tham gia của các nhà Lãnh đạo APEC và 63 thành viên ABAC, trong đó
Thủ tướng Niu Di-lân và Chủ tịch ABAC sẽ phát biểu; Phiên đối thoại theo
nhóm Đối thoại xoay quanh 02 chủ đề: “Đối với ABAC, ưu tiên hàng đầu là
kiểm soát được dịch COVID-19 thông qua phổ cập tiêm chủng vắc-xin, thúc
đẩy phục hồi kinh tế và mở cửa lại biên giới một cách an toàn khi điều
kiện cho phép. Vậy đâu là những vấn đề quan trọng nhất cần lưu ý khi
chúng ta thoát khỏi cuộc khủng hoảng y tế và tái thiết lại nền kinh tế -
thương mại của khu vực?”; và “Đại dịch COVID-19 đã gây ra những ảnh
hưởng tiêu cực và nghiêm trọng đến những nhóm đối tượng dễ tổn thương
nhất trong cộng đồng. ABAC tin rằng để bảo đảm cho tương lai, chúng ta
phải củng cố nền tảng đã mất và khai thác tiềm năng của những nhóm yếu
thế. Chúng ta cũng đang đối mặt với những thay đổi khí hậu ngày càng
nguy hiểm và nhu cầu cần phải chuyển đổi sang nền kinh tế các-bon thấp.
Trong bối cảnh đó, chúng ta cần làm gì để giải quyết các thách thức về
bao trùm và bền vững này?”. Hội nghị liên Bộ trưởng
Ngoại giao – Kinh tế lần thứ 32 bao gồm 02 phiên về: Thương mại là động
lực thúc đẩy phục hồi kinh tế; Hợp tác kinh tế - kỹ thuật là công cụ
thúc đẩy phục hồi kinh tế. Dự kiến Hội nghị liên Bộ
trưởng sẽ thông qua Tuyên bố chung và 02 phụ lục; Báo cáo tóm tắt về Rà
soát giữa kỳ việc thực hiện Lộ trình Cạnh tranh dịch vụ trong APEC; và
Danh sách tham khảo về hàng hoá dịch vụ môi trường. |