Khi thời cơ đến, phong trào cách mạng dâng
cao, ngày 16-4-1945, Tổng bộ Việt Minh ra Chỉ thị tổ chức các Ủy ban Dân
tộc giải phóng các cấp, coi đó là “hình thức tiền chính phủ, trong đó
nhân dân học tập để tiến lên giữ chính quyền cách mạng”. Ngày 16-8-1945,
Đại hội Quốc dân (giống như Quốc Hội Lâm thời) họp tại Tân trào thông
qua “10 chính sách lớn của Việt Minh”; thông qua “Lệnh tổng khởi nghĩa”;
thành lập Ủy ban Dân tộc giải phóng Trung ương, tức Chính phủ Lâm thời
do Hồ Chí Minh đứng đầu. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ra lời kêu gọi tổng
khởi nghĩa: “Giờ quyết định cho vận mệnh dân tộc ta đã đến. Toàn quốc
đồng bào hãy đứng dậy đem sức ta mà tự giải phóng cho ta”. Chỉ trong
vòng 15 ngày, Cuộc tổng khởi nghĩa đã giành thắng lợi hoàn toàn, chính
quyền cả nước về tay Nhân dân.
Tuyên ngôn Độc lập (02/09/1945)
khẳng định: “Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và sự thật
đã thành một nước tự do, độc lập. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem
tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự
do, độc lập ấy”. Phiên họp đầu tiên của Chính phủ lâm thời (ngày
03-9-1945) đã đề ra nhiệm vụ: “tổ chức càng sớm càng hay cuộc tổng tuyển
cử với chế độ phổ thông đầu phiếu”. Cuộc Tổng tuyển cử đã thành công,
bầu ra Quốc hội khóa I - đại biểu cho toàn thể quốc dân đồng bào. Tại
phiên họp ngày 09-11-1946, Quốc hội khóa I đã chính thức thông qua bản
Hiến pháp đầu tiên của nước ta. Đây là bước tiến lớn trong lịch sử dân
tộc Việt Nam, lần đầu tiên một Nhà nước dân chủ nhân dân được thành lập.
Cách
mạng Tháng Tám để lại nhiều bài học quý báu. Trong đó nổi lên vấn đề
giành và giữ chính quyền. Đảng ta đã biết chăm lo xây dựng lực lượng
cách mạng, làm cho lực lượng cách mạng đủ mạnh, thu hút được đông đảo
quần chúng tham gia, từ đó làm thay đổi so sánh lực lượng giữa ta và
địch, tạo ra thời cơ cách mạng để đưa cuộc cách mạng đến thành công. Để
giữ vững chính quyền, Đảng và Nhà nước ta luôn dựa vào Nhân dân, tạo nên
sức mạnh vật chất và tinh thần để đấu tranh thắng lợi với thù trong
giặc ngoài. Đảng ta biết kiên quyết dùng bạo lực cách mạng và sử dụng
bạo lực cách mạng thích hợp và đúng lúc để đập tan bộ máy nhà nước cũ,
lập ra nhà nước của Nhân dân, do Nhân dân và vì Nhân dân.
Từ đó
đến nay, nhất là qua hơn 30 năm đổi mới, việc xây dựng và hoàn thiện Nhà
nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa đã đạt được những thành tựu quan
trọng, nhất là việc điều chỉnh vai trò, chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước
theo yêu cầu của cơ chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa
và hội nhập quốc tế. Quan điểm và thể chế về Nhà nước pháp quyền xã hội
chủ nghĩa được hoàn thiện. Quốc hội có nhiều đổi mới, Chính phủ và các
bộ tập trung hơn vào quản lý, điều hành vĩ mô và năng động giải quyết
những vấn đề lớn, quan trọng. Nhiều chủ trương, đường lối của Đảng về
cải cách tư pháp được thể chế trong Hiến pháp, pháp luật và được triển
khai thực hiện nghiêm túc, đạt kết quả quan trọng… Hệ thống pháp luật
tương đối đầy đủ, đồng bộ, điều chỉnh hầu hết các lĩnh vực quan trọng
của đời sống xã hội… Bên cạnh những thành tựu đáng ghi nhận, vẫn còn có
những hạn chế, tồn tại cần tiếp tục quan tâm giải quyết. Hệ thống pháp
luật vẫn chưa đồng bộ, thống nhất. Tổ chức, hoạt động của bộ máy nhà
nước vẫn còn nhiều bất cập. Việc thực hiện quyền làm chủ của nhân dân
còn có những hạn chế…
Trong thời gian tới đây, cần tăng cường và
phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa. Đổi mới nhận thức và hành động về
mối quan hệ giữa Nhà nước và công dân, trong đó phải đặt người dân vào
trị trí trung tâm trong mọi hoạt động của bộ máy nhà nước, toàn bộ hoạt
động của bộ máy nhà nước phải được tổ chức trên nền tảng “phục vụ nhân
dân”; bảo đảm tất cả quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân.
Phải
hiểu đúng: Xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa là
tiếp tục giải quyết một trong những vấn đề chủ yếu nhất của đổi mới./.
Sự thật