(TUAG)- Cách mạng Tháng Tám năm 1945 ở Việt Nam diễn ra trong
bối cảnh Chiến tranh thế giới thứ hai đã kết thúc, Nhật đầu hàng quân đồng
minh; trong nước, thực dân Pháp bị Nhật đảo chính, Chính phủ bù nhìn Trần Trọng
Kim cũng không còn sức chống đỡ. Vì thế, khi Cách mạng Tháng Tám thành công, có
quan điểm cho rằng, lúc bấy giờ ở Việt Nam có “khoảng trống quyền lực” nên Việt
Minh mới dễ dàng giành được chính quyền cách mạng.
Sự thực của quan điểm này là gì? Ở Việt Nam lúc bấy giờ có cái
gọi là “khoảng trống quyền lực” hay không?
Nhiều công trình nghiên cứu lịch sử trong và ngoài nước đều có
chung nhận định, trong thời gian từ 14-19/8/1945, không hề tồn tại một “khoảng
trống quyền lực” nào ở Việt Nam.
Thực tế cho thấy, sau ngày Nhật đảo chính Pháp 9/3/1945, phát
xít Nhật đã nhanh chóng thiết lập quyền thống trị, kiểm soát trên toàn lãnh thổ
Việt Nam. Chính phủ Trần Trọng Kim do Nhật dựng lên đến ngày 17/8 vẫn còn nắm
quyền và cho người mặc cả với Việt Minh để chia sẻ quyền lực.
Cũng có quan điểm cho rằng, Cách mạng Tháng Tám ở Việt Nam thành
công là do Nhật đã đầu hàng đồng minh nên Việt Minh không gặp phải sự kháng cự
nào. Đó là quan điểm không đúng thực tế và không có cơ sở khoa học. Bởi cho tới
khi Nhật tuyên bố đầu hàng đồng minh vào ngày 14/8, các lực lượng quân đội Nhật
vẫn chưa nhận được lệnh đầu hàng. Đạo quân phương Nam của Nhật tại Đông Dương
vẫn còn nguyên vẹn vũ khí. Mãi đến ngày 21/8, Tập đoàn quân số 38 của Nhật với
hơn 1 vạn quân đóng giữ quanh Hà Nội mới chính thức nhận được lệnh ngừng bắn. Lúc bấy giờ quân Nhật
tuy có hoang mang do đã bại trận, Chính phủ Nhật đã đầu hàng đồng minh nhưng
quân Nhật ở Đông Dương vẫn còn rất đông, rất mạnh và cũng không phải dễ dàng gì
mà họ bàn giao chính quyền cho Việt Minh.
Đến ngày 2/9/1945 quân Nhật vẫn chiếm đóng Đài Phát thanh. Chúng
ta muốn dùng đài phát thanh để phát sóng bản Tuyên ngôn độc lập Chủ tịch Hồ Chí
Minh đọc tại quảng trường Ba Đình là rất khó khăn. Hay là chiếm đóng cầu Long
Biên và ở nhiều nơi, lực lượng thân Nhật chống lại cuộc khởi nghĩa của nhân dân.
Mặt khác, ở Việt Nam lúc đó, ngoài Mặt trận Việt Minh còn có
giáo phái Cao Đài, Việt Nam phục quốc đồng minh hội, Việt Nam quốc dân đảng và
rất nhiều lực lượng khác. Thế nhưng, có một sự thực là ngoài mặt trận Việt
Minh, tất cả các tổ chức nói trên đều không thể tập hợp được lực lượng, không
thể giành được chính quyền.
Thực tế là Đảng
ta đã có 15 năm chuẩn bị, tức là phải có nội lực để chớp thời cơ. Từ
1930- 1945, chúng ta đã thông qua 3 lần tổng diễn tập, nếu không có những lần
tổng diễn tập như thế, khi thời cơ đến, chúng ta khó có đủ thực lực, kinh
nghiệm để lãnh đạo nhân dân đứng lên chớp thời cơ giành chính quyền trong phạm
vi cả nước. Đó là một quá trình chuẩn bị công phu. Nếu không có nội lực, thời cơ có thuận lợi đến
mấy cũng không kết hợp được.
Nhiều nhân chứng lịch sử và các nhà nghiên cứu sử học còn cho
biết, ngày 17/8, Chính phủ bù nhìn Trần Trọng Kim tổ chức một cuộc mít tinh
lớn, hòng lôi kéo quần chúng nhưng thất bại. Trong khi, quân đội Nhật trong
ngày 19/8 đã uy hiếp, đòi tước vũ khí và đàn áp cuộc khởi nghĩa. Vì thế, nếu
Đảng ta không có thực lực, không có sự chuẩn bị lâu dài về lực lượng và rèn
luyện quần chúng đấu tranh qua thử thách ác liệt thì không thể có được thành
công.
Những người đưa ra quan điểm rằng, cách mạng Tháng Tám thành
công là “ăn may”, là do có “khoảng trống quyền lực”, một mặt do chưa nhận thức
rõ về sự thực lịch sử, mặt khác cũng là do các thế lực phản động, đối tượng cơ
hội chính trị xuyên tạc nhằm đổi trắng, thay đen, hạ thấp vai trò lãnh đạo của
Đảng và sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta. Họ
xới lên như vậy là nhằm phủ nhận ý nghĩa, tính chất chính đáng của việc Việt
Nam tuyên bố độc lập, giành chính quyền. Đây là cách họ tấn công trực diện vào
thành tựu cách mạng của nhân dân ta.
Ngày 2/9/1945, trong lúc tại Vịnh Tokyo, Nhật Bản ký văn kiện
đầu hàng quân đồng minh, thì tại vườn hoa Ba Đình, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản
Tuyên ngôn Độc lập. Tới ngày 28/9/1945, quân đội Nhật bại trận tổ chức lễ đầu
hàng tại Hà Nội. Như vậy, có thể khẳng định, không hề có một “khoảng trống
quyền lực” nào như rêu rao của một số đối tượng, mọi quan điểm xem nhẹ, hạ thấp
vai trò lãnh đạo của Đảng trong Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đều không có giá
trị. Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám là thắng lợi vĩ đại không chỉ đối với
nhân dân Việt Nam mà với toàn thể nhân loại tiến bộ trên toàn thế giới./.
Sự Thật